АН-аас Ерөнхийлөгчид нэр дэвшинэ гэдгээ 10 гаруй хүн илэрхийлээд байсан ч албан ёсоор зургаан хүн бүртгүүлсэн. Бүртгүүлээгүй хүмүүсийн дотор Хотын дарга асан Э.Бат-Үүл, Баабар нар байгаа юм. Дөнгөж сая Э.Бат-Үүл мэдээлэл хийлээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид нэр дэвшигчээ тодруулах алтан мөч хоёрхон хоногийн дараа тохионо. АН-ын гишүүн бүр саналаа нэмэрлэж байж тодруулах тэр хүн хэн болохыг таахад бэрх. Нэр дэвшигч нар маань тэрийг гэж онцгойлох аргагүй манай намын анхдагчид, нэр хүнд бүхий лидерүүд, АН-ын төдийгүй ардчиллын нэр хүндийг өргөж, улс орноо удирдаж чиглүүлж явсан, төр нийгмийн зүтгэлтнүүд.
Үүнд: Засгийн газраа хамгийн сайн удирдсан, олон олон бүтээн байгуулалтыг эхлүүлсэн гавьяатай Н.Алтанхуягаас эхлээд АН-ын анхны дарга бөгөөд төр нийгмийн хамгийн туршлагатай зүтгэлтэн Д.Дорлигжав, АИХ-ын депутатаас өнөөг хүртэл төр засгийн өндөр албыг нэр төртэй хашсаар яваа Л.Болд, улс орныхоо нэр хүндийг тив дэлхийд алдаршуулахаас авахуулаад дэд бүтцийн, хөдөө аж ахуйн салбарт хамгийн хүндтэй нэгэн болох Х.Баттулга, Монголын ардчиллын амьд түүх, уураг тархи болж яваа нэрт нийтлэлч Баабар, ардчиллын анхдагч, Монгол Улсын баатар Э.Бат-Үүл, улс төрчдийн чансааг тодруулах санал асуулгын эхний тавд байнга бичигддэг Б.Жаргалсайхан гээд дурдаад байвал бүгд л онцгой. Харин ард нийтийн дунд удаа дараа явуулсан санал асуулгаар хамгийн өндөр оноо авч байгаа хүн бол Ерөнхий сайд асан Р.Амаржаргал гэдэгтэй хэн ч маргахгүй. Эдгээрээс хэнийг дэмжих нь АН-ын гишүүн таны эрх. Ардчилсан Ахмадын Холбоо хэн нэгнийг онцгойлон дэмжихийг уриалах нь зүйд үл нийцнэ. Гагцхүү гишүүн та “өөрт таалагдсан гэхээс илүүтэй, нийтэд хүндлэгдэх” нэгнийг дэмжих нь АН-аас нэр дэвшигч хийгээд улс орны эрх ашигт өгөөжтэй гэдгийг биднээр хэлүүлэх юун. Та бүхний сонголт мэргэн байж АН-аас нэр дэвшигч ялалт авчрах болтугай. Таны санал дутна шүү. Сонгуульдаа идэвхитэй оролцоорой.

АРДЧИЛСАН АХМАДЫН ХОЛБООНЫ ТЭРГҮҮН Ш.БАТБАЯР

Зорчигч тээврийн нэгтгэл ОНӨААТҮГ нь саяхныг хүртэл 5 үйлдвэрчний эвлэлийн байгууллагатайгаар 10 гаруй жил ажиллахдаа тэргүүлэгчдийн хурал, хагас жил, бүтэн жилийн тайлант хурлыг нэг ч удаа хийж байгаагүй бөгөөд нийт ажилчдын эрх ашгийг хамгаалах үйл ажиллагаа зохион байгуулж ажиллаагүй аж.

МАХН энэ сарын 5-нд Бага чуулганаа хийж Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчээ тодруулахаар болжээ.

Монгол Улсад худалдаалагдаж байгаа эм, эмийн түүхий эд, биологийн идэвхт бүтээгдэхүүн нь эмийн бүртгэлд бүртгэгдсэн байх ёстой юм. Эмийг Монгол Улсад бүртгэх үйл ажиллагаа 1994 оноос эхэлсэн ба одоогоор 4722 гаруй нэрийн эм бүртгэгдээд байна. Эмийг бүртгүүлэхдээ зохих журмын дагуу эмийн бүртгэлийн бичиг баримтуудыг бүрдүүлж Хүний эмийн зөвлөлийн хурлаар хэлэлцүүлж шийдвэрлүүлсний дараа Эмийн бүртгэлийн гэрчилгээ олгон цахим мэдээний сан буюу Лайсмед програмд бүртгэдэг.

Эмийн бүртгэлийг цахимжуулах ажил 2006 оноос эхэлсэн бөгөөд шинэчлэн сайжруулах ажил нь 2015 оноос үе шаттайгаар хийгдсэн. Лайсмед програм шинэчлэгдснээр эм, эмийн түүхий эд, биологийн идэвхт бүтээгдэхүүн, оношлуурын бүртгэлийн үйл ажиллагаа боловсронгуй болж бүртгэлийн явцыг хянах боломжтой болсон ба биологийн идэвхт бүтээгдэхүүн, оношлуурын бүртгэлийн мэдээний сан шинээр бий болох юм. Мөн эм, эмийн түүхий эдийн экспорт, импортын лиценз хүсэх үйл ажиллагаа илүү боловсронгуй болж байна. Харин иргэд Монгол Улсад бүртгэлтэй эмийн мэдээллийг хүссэн үедээ харж хуурамч эм худалдан авч амь нас эрүүл мэндээрээ хохирохоос сэргийлэх боломжтой юм. Мөн эмийн баталгаажсан хэрэглэх зааврын мэдээлэлийг авах боломжтой юм.




Монгол Улсад худалдаалагдаж байгаа эм, эмийн түүхий эд, биологийн идэвхт бүтээгдэхүүн нь эмийн бүртгэлд бүртгэгдсэн байх ёстой юм.

“Эрдэнэт” үйлдвэрийн Ерөнхий захирлаар Х.Бадамсүрэн өнгөрсөн оны арваннэгдүгээр сард томилогдон очсоныхоо сарын дараа 180 сая төгрөгийн тавилга худалдан авсан билээ. Худалдан авах тавилгын жагсаалтад унтлагын өрөөний иж бүрдэл тус бүр гурав багтсанаас хоёр нь 9.999.000 төгрөгийн үнэтэй, нэг нь 25,499.000 төгрөгийн үнэтэй байх аж. Тэрчлэн гал тогооны иж бүрдэл 21.999.000 төгрөг, зочны өрөөний иж бүрдэл 19.999.000 төгрөг, дивааны иж бүрдэл 21.499.000 төгрөг гэж тус бүр тодорхой заасны зэрэгцээ, цаашлаад матрац, цахилгаан зуух, керамик плитка, агаар шүүгч, ширээ, коммод, шкаф зэргийн үнийг жагсаасаар бараг 200 сая төгрөг дөхсөн нь тэр.

Зөвхөн нэг даргын ширээ, сандал тавилгыг шинэчлэхэд 180 сая төгрөг зарцуулж байгаа бол 180 сая төгрөгөөр юу хийж болох талаар иргэдийн байр суурийг сонирхсон юм.

МУИС-ийн оюутан Г.Энх-Учрал: ГАДААДАД СУРГУУЛЬД СУРАЛЦАНА



-Өндөр хөгжилтэй гадаадын их дээд сургуульд дөрвөн жил ба түүнээс дээш хугацаагаар суралцахад зориулна. Боловсролдоо хөрөнгө оруулалт хийнэ. Боловсролдоо хөрөнгө оруулалт оруулснаар өндөр цалинтай ажил хийх, ирээдүйд амьдралын баталгаатай болно.

Оюутан Г.Сэлэнгэтогтох: ОЮУТАН БИДНИЙ ХУВЬД 180 САЯ ТӨГРӨГ МАШ ИХ МӨНГӨ

-Эх орондоо дээд сургуулиа төгсчихөөд дараа нь магистр, докторын зэргээ гадаадад хамгаална. 180 сая төгрөг гэдэг их мөнгө. Хэрвээ тийм их мөнгөтэй болчихвол юуны өмнө буяны байгууллагад тодорхой хэмжээгээр хандивлана. Дараа нь орон сууц худалдан авч өөрийн гэсэн байртай болно. Бас автомашинтай болно. Сургуульдаа сайн суралцаж төгсвөл сайн ажиллаж, сайн цалин авах бололцоотой юм. Ер нь хүн болгонд 180 сая төгрөг байхгүй шүү дээ. Оюутан бидний хувьд 180 сая төгрөг гэдэг маш их мөнгө.

Иргэн Б.Батбаяр: БҮХЭЛ БҮТЭН ГЭР БҮЛИЙН АМЬДРАЛАА ХАНГАЧИХ ХЭМЖЭЭНИЙ ИХ МӨНГӨ



-180 сая төгрөг байх юм бол би хотод орон сууц худалдаж авахгүй. Улаанбаатар хотоос гарч хөдөө газар хаус байшингаа өөрийн гараар барина. 20-30 сая төгрөгт маш сайхан байшин барьчихаж болно. Саалийн хоёр үнээтэй, төмс ногоо тарьдаг. Тэвштэй портер автомашин худалдана авна. Хааяа нэг хот руу орж ирэхдээ зориулж суудлын автомашинтай болно. Энэ бүгд нийлээд 60, 70 сая төгрөг болно доо. Үлдсэн 120 сая орчим төгрөгийг банкинд хадгалуулна. Сардаа хүүнээс 1-2 сая төгрөг авч ойр зуурын хэрэглээндээ зарцуулна. Банкинд хадгалуулсан хүүг “идэж” амьдрахад амьдралд хангалттай хүрэлцэнэ. Бүхэл бүтэн гэр бүлийн амьдралаа хангачих хэмжээний их мөнгө. Эрх мэдэлтэй баян улсуудад энэ мөнгө юу ч биш байж болох ч жирийн иргэд бидний хувьд амьдралынхаа бүх асуудлыг шийдчих мөнгө.

Иргэн И.Энхтайван: МАШ ОЛОН ХҮНИЙ АМЬДРАЛЫГ ӨӨРЧИЛЖ ЧАДНА



-Ядуу хүмүүст тусламжийн гараа сунгаж туслах байгууллагатай болно. Яагаад гэвэл ядарсан хүмүүст хонох газар ч алга, идэх хоол алга байна. Гудамжинд шил түүж буй ажилгүй ядаж нэг ч гэсэн хүний амьдралыг өөд нь татаж чадвал сайхан шүү дээ. Нэг хүний амьдрал дээшээ өөдөө сайхан болвол Монголын ард түмэн сайхан байгаа гэсэн үг. Монгол Улсын хөгжил сэргэнэ гэж би боддог. 180 сая төгрөгөөр зөвхөн нэг хүн биш нэлээд хэдэн хүний амьдралыг хангалттай сайхан болгож, ажилд оруулж тусалж чадна. Маш олон хүний амьдралыг өөрчилж дээш нь татаж чадна. Монголын ард түмэн ядуурч байхад цөөхөн хэдхэн хүн хэмжээгүй ихээр баяжиж, ядуу хоосны ялгаа маш их гарах болж дээ.

Өндөр настан Б.Дарьсүрэн: ОРОН СУУЦ ХУДАЛДАЖ АВААД, ТҮЦ ДЭЛГҮҮР АЖИЛЛУУЛНА

-180 сая төгрөг бидний гартаа барьж үзээгүй их мөнгө байна. Хэрвээ би 180 сая төгрөгтэй болчихвол үр хүүхэддээ зарцуулна. Юуны өмнө орон сууц худалдан авна. Үлдсэн мөнгөөр нь гэр хороололд байдаг хашаандаа ТҮЦ, хүнсний дэлгүүр ажиллуулна. Миний хувьд тэтгэвэрт гарсан учраас ТҮЦ ажиллуулж өдрийн боломжийн хэмжээний орлого олчихдог болчиход миний ард байгаа үр хүүхдүүддээ томоос том тус нэмэр болох юм даа. Ер нь 180 сая төгрөг бол олон гэр бүлийн олон хүний амьдралыг шийдэж, өр зээлгүй боломжийн хэмжээнд амьдрахад болох юм даа.

Иргэн Д.Ган-Очир: БИЗНЕСТ ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ ХИЙНЭ



-Хувийн бизнестээ хөрөнгө оруулалт хийнэ. “Шөлөндөө” хоолны газар маш их орлоготой харагддаг. Тэрэн шиг хоолны газар түрээсээр ажиллуулна. Мөн мэргэжлийнхээ дагуу компьютер программ хангамжийн хувийн аж ахуйн нэгж нээж ажиллуулна. Олон хүнийг ажилд авч ажиллуулна. 180 сая төгрөг бол гарааны бизнесээ хийхэд хангалттай хүрэлцэх хэмжээний мөнгө юм.

Иргэн Оюунбилэг: 20 ЖИЛИЙН ХУГАЦААТАЙ ОРОН СУУЦНЫ ЗЭЭЛЭЭ ТӨЛНӨ

-Манайх залуу гэр бүл. Хоёр хүүхэдтэй. Нөхөр маань хувийн байгууллагад ажил эрхэлдэг. Би өөрөө төсвийн байгууллагад ажилладаг. Би 180 сая төгрөгтэй болчихвол 20 жилийн хугацаагаар авсан орон сууцныхаа зээлээ юуны өмнө төлнө. 60 сая орчим төгрөг төлчихөөд үлдсэн мөнгөөр нь дахиад орон сууц худалдаж аваад түрээслэх ч боломжтой юм байна. Ер нь залуу гэр бүл сар бүр цалингаасаа зээл төлнө гэдэг бас л “чанга”. Миний хувьд орон сууцны зээлээ богино хугацаанд төлөх юмсан гэсэн хүсэлтэй явдаг. Залуучуудын маань дийлэнх нь орон сууцны зээлтэй байгаа нь харагддаг. За тэгээд орон сууцны зээлээ төлчихвөл сар бүрийн цалингаасаа хуримтлал үүсгэж хүүхдүүдийнхээ боловсролд зарцуулах зэргээр боломж бүр нээгдэх юм байна.

Д.САРАН

Эх сурвалж: ”Өдрийн сонин”

Сонгино хайрхан уулын оргил 1663 метр өндөр. Уг хайрхан нь арслан савдагтай байсан учир Арсланхайрхан хэмээн нэрлэдэг байсан байна. Чингис хаан нэгэнтээ 8 өрлөг, 13 баатрын хамт өнөөгийн Улаанбаатар хот орших газар буюу үзэсгэлэнт сайхан Алтан тэвшийн хөндийд саатан тухалсан аж. Чингээд Арслан хайрханы бэлээр явж байтал арслан хүрхрэх мэт дуу гарч, хад асга нурав гэнэ. Харин нэг сонгино өнхрөн өнхөрсөөр хааны өлмийд тулж тогтсон тул ихэд бэлгэшээн Сонгино уул хэмээн нэрлэсэн домогтой. Галт хар үнэг нутаглах тул цасгүйхар өвөлждөг гэх Сонгино хайрханы өврөөс сумны дуут товруу, зэв, бүсний алтан чимэг зэрэг олдсоныг эрдэмтэд Чингис хаан, Жамуха нартай холбоотой гэж үзсэн бөгөөд Сонгино хайрханы Дадарт ууланд Жамухаг цус гаргалгүй нөгчөөсөн гэж судлаачид баталсан ба тэндээс олдсон алтан бүсийг ч ГҮр хааных гэж таамаглажээ. Сонгино хайрханы нутагт Хэрэйд ханлиг оршиж байсан ба Сонгины буланд 1949 онд Хэрэйдийн ван хан Тоорилын өргөөний туурийг олсон байна. Тус өргөөнд Тэмүүжин эхнэр хүүхдээ мэргэдүүдээс чөлөөлөхөд туслахыг хүсэж, хар булган дахаа Тоорил ханд өргөж байв. Хэрэйд улс мөхсөний дараа тус өргөөнд Чингис хаан хэсэг сууж байгаад Есүй, Хулан хатдын байнгын харш болон хувирсан байна. Уг тууриас 1949, 1966, 2006 оны малтлагуудаар олон сонирхолтой олдвор илэрч байжээ. Тус дүүргийн сүлд нь Сонгино ч биш, Арслан ч биш Өвгөн байдаг нь Түвдээс залагдан ирсэн их ламтан Агваанпэрэнлэйжамц Сонгино хайрхан уулын тахилгын судар зохиох үүрэг хүлээгээд улмаар уулыг ихэд шинжжээ. Чингээд ”Энэ өндөр хар уул их догшин юм байна. Учир нь энэ уулын эзэн нь хөх үхэр хөлөглөсөн, араа соёо нь зөрсөн, архи нанчид зооглох дуртай, цэргийн эрдэм ихтэй, айхавтар хөх өвгөн ажээ” хэмээн айлдаж. Тэрхүү эзэн савдаг нь 1998 онд зохиогдсон дүүргийн сүлдэнд тусгалаа олжээ. Ардчилсан хувьсгалын дараа Нийслэлийн Октябрийн район Баянгол дүүрэг хэмээн нэрлэгдэх болсон. 1992 оны байдлаар Улаанбаатар хот 500 000 хүн амтай, харин 245 000 нь Баянгол дүүрэгт оршин суудаг байжээ. Хэт том гэж шүүмжлэгдсэн Баянгол дүүргийг 1, 10-р хорооллоос бүрдсэн , 3,4-р хороолол болон төмөр замын хорооллыг нэгтгэсэн, Баянхошуу, Толгойт, Зүүнсалааг багтаасан гээд 3 дүүрэг болгон хуваах төлөвлөгөө тэр үед бий болжээ. Гэтэл 3 дахь дүүрэг нь дан гэр хорооллоос бүрдэх болчихоод байсан учир Баянгол дүүргийн дорно хэсгийг таслан авч 1992.10.01-нд Сонгино дүүргийг байгуулжээ. Анх дүүрэг Сонгино дүүрэг хэмээх нэртэй байсан агаад Сонгино хайрхан дүүрэг болгохын тулд нэлээдгүй хөөцөлдсөн бөгөөд улсын Ерөнхийлөгчийн туслалцаа ч орж байжээ.
Сонгино хайрхан дүүргийн хүн амын 40% нь орон сууцанд, 60% нь гэр хороололд амьдардаг. Эхийг ”Болсон явдал” сониноос
Сонгинохайрхан уул

Нийслэлийн баруун хэсэгт орших Сонгино хайрхан уул нь домог түүх ихтэй, хад цохио асга ихтэй гурван шовх оргил нь холоос сүр бараатай үнэхээр биширмээр сүрдмээр харагддаг, Туулын хөвөө дагуу тогтсон үзэсгэлэнт сайхан уул билээ.Энэ уулыг хөх чоно хөлөглөсөн өвгөн савдагтай догшин хайрхан гэдгээс гадна зарим хөгшид хөх бух унасан хөх өвгөн савдагтай гэж хэлцдэг. Хайрхан уулын савдагаас цэрэгт мордох, дайн байлдаан зэрэг хатуу үйлийг эрхлэхээр мордож байгаа хүн өөрийн биеийг даатган, сүсэглэн залбиран хүсэхэд ямар нэг гай зэтгэрээс авардаг, хүсэл түргэн бүтдэг хэмээн эрт дээр үеээс ард олон маань сархад идээнийхээ дээжийг өргөн гуйн мөргөж шүтэж ирсэн бөгөөд энэ уламжлал заншил одоо ч хэвээрээ сүү, сархад, идээнийхээ дээжийг өрсөөр байгаа билээ.

Хайрхан уулын энгэрийн хөх асганд зэрлэг улаан сонгино их ургадаг байснааас сонгонит хайрхан суюу Сонгино хайрхан хэмээн нэрлэжээ. Сонгино хайрхан уулыг нэн эртнээс тахин шүтэж ирсний ул мөр том жижиг олон овоо тахилга бий.

Хайрхан ууланд галт хар үнэг байдгаас ямар ч цастай өвөл тэр болгон цас тогтдоггүй гэж ярьдаг.Сүүлнийх нь үзүүр цав цагаан, тас хар жижигхэн хар үнэгийг үзсэн гэх хүмүүс мэр сэр байдаг ба тэр бүрт хүнд харагддаггүй.Сонгино хайрхан уулын салбар ууланд тарвага, зурам, үнэг, хярс, мануул, туулай, чоно байдгаас гадна зудтай жил буга, гөрөөс, аргал, янгир, шилүүс

нүүдлэн ирж нутагладаг байжээ.

Мөн төрөл бүрийн жигүүртэн сойр, ятуу, ууль, шар шувуу, том хүрэн тас байсан ба Монголын Шувуу Ажиглагчдын Клубынхэн 2008 оны 03 сарын 16-ны өдөр ангир, харцага, хар хэрээ, хон хэрээ, алаг шаазгай, хан бүргэд, начин шонхор, улаан хошуут, хээрийн бор шувуу, оронгийн бор шувуу, хөхвөр тагтаа, алагтуу, шоорон алаг болжмор, шар хөмсөг хөмрөг шувуу байгааг ажиглан харснаа өөрийн Монголын Шувуу Ажиглагчдын Клуб сайтнаа тэмдэглэсэн байна.

Бөхөг, түргэний голын нийлэх уулзвараас дээхнэ Сонгино хайрхан уулын баруун үзүүрт Туул голын урьд дэнж дээр эртний хотын туурь байдаг. Энэ хотын туурийг Монголын нууц товчоонд хэд хэд дурьдсан Хэрэйдийн Ван хан Тоорил хааны зуслан, Туулын хар шугуйд доод нийслэлийнх нь туурь гэх ба хожим Чингис хааны бага хатан Хулан хатны ордон болсон гэж зарим түүхчид үзжээ.

Туул голын хойд биед Хайрхан уулын баруун үзүүр цовхордог цохионы дээд ам бурхант уулын зүүн хойд дахь булаг, Булгат хайрханы хажуугийн Дадар Сэвлэг уулын энгэр хавьд эртний хиргэсүүр булш олон бий. Дадар уулнаас XII-XIII зууны Чингис хааны үед хамаарагдах язгууртны булш олдсон.

Сонгино амралтын хойд дахь Баяр толгой, Өлзийт толгой, Ухаатолгой, хэмээх гурван дэнжийг нилээд хожуу хойт дэнж гэж нэрлэх болжээ.Баяр толгой хэмээх дэнж дээр 2 жижигхэн сүм бурхан багшийн найман суврага байсныг хэлмэгдүүлэлтийн үед нураасан түүхтэй. 2-р богдын багш хамбын өвөлжиж байсан өвөлжөө нь Сонгинохайрханы энгэрт бий. Овоо тахилгын шүлэг дууллалыг агуйн лам хэмээх Лувсанпэрэнлэйжамц зохиосон гэдэг юм билээ. Гучаад оны алдаа завхрал, хэлмэгдүүлэлтийн үед хүрээний бурхан тахил, ном судрыг дунд хайрханы нэгэн агуйд нуусан гэх яриа байдаг.

Туул голын урьд морин давааны ард 1915 онд Богд хаант Монгол улсын засгийн гаазар, Оросын хаант засагтай байгуулсан гэрээний дагуу Түшээт хан, Засагт хан, Цэцэн хан аймгийн мал сүргийг эрүүлжүүлэх эм бэлдмэлийн үйлдвэр байгуулсан байна.

Сонгино амралтын урьд байгаа таван эцэг малын бий.Аргал, янгирын барималын хавьд хэсэгхэн товгор газарт байшингийн туурь байх бөгөөд энэ нь оросын малын эмч нарын хувийн байшингийнх, сүүлд энэ байшин орос сургагч, мэрэгжилтэн нарын хүүхэд саатуулах цэцэрлэг болсон түүхтэй.

Догшин хайрхан уул гэж тахин шүтэж ирсэн учраас ан амьтад нь хүрдэггүй байгалийнхаа унаган төрхөөрөө саяхан хүртэл байсан уул юм.Энэ хавь битүү бургасан шугуй байлаа.Гэвч үүнд одоо итгэхэд бэрх болсон.Бидний үеийн хүмүүс эх дэлхийтэйгээ хэрхэн харьцаж, амьдрах орчноо уул, ус, модоо хайрлан хамгаалах сэтгэлгүй хандаж байгааг харуулах жишээ болж байгаад сэтгэл өвдөж, зүрх шимширнэ.Үүнд бас дэлхийн дулаалал нөлөөлж байгаа ч хүн бидний унаган байгаль дэлхийдээ хатуу ширүүн харьцсанаас болсон шүү гэж бодохоор санахааар өөрийн эрхгүй харуулсал төрөх нь үнэхээрийн гунигтай.

Морин даваанд Туул голын урьд Хаант Оросын малын эм бэлдмэлийн үйлдвэрийг 1923 онд Ардын засаг худалдан авч, маршил Х.Чойбалсангийн нэрэмжит мал тарилга үйлдвэрийн газар болж байгаад 1950-иад оноос Биокомбинат болон хөгжсөн түүхтэй.

Сонгино амралтын хавь газрыг өгөөмрийн шар тал буюу өгөөмрийн шар тохой гэж янз янзаар нэрлэж байжээ.Чингис хааны алтан ураг, Түшээт хан Чухандоржийн хүү Дархан чин ван Дондовдоржийг нутаглаж байх үед II Богд Жавзан дамба Лувсан домби дамби мэндэлсэн хэмээн түүх шашдирт тэмдэглэн бичигдсэн гэдэг байна.

Сонгино хайрхан уулын бэлд орших ҮЭ-ийн Сонгино амралт нь 1948 онд анх 10-н гэртэй, арваад ажилтантай ажиллаж эхэлсэн, манай улсын ууган амралтын нэг юм. Түм бужигнаж байсан, энэхүү амралт нэгэн үе мартагдах шахсан амралтаа өнөөдрийн МҮЭ-ийн удирдлага хамт олон сэргээн засаж, үйлчилгээг нь өргөжүүлж байгаад үйлчлүүлэгчид түүний дотор ахмадууд өндөр сэтгэгдэлтэй байгааг энд дурдахад таатай байна.

Морин даваанаас түргэний гол, шувуун фабрик, бөхөг хүртэлх нутаг нь өвөлдөө хүйтэн салхитай, зундаа сэвэлзүүр салхитай, элсэрхэг алтан харгана ургасан, бөхөг түргэний ар хөндийд арвай их тарьдаг байсан гэлцэдэг.Эрт дээр үеэс тариа тарьж байсны үлдэгдлийг батлах чулуун тээрмүүд их олдог байсан ба Бөхөг түргэний сав бол тариа ногоо тарихад тохиромжтой газрын нэг гэж үзэж ирсэн, одоо төмс хүнсний ногоо, нарийн ногоо ихээр тариалж байгаа газрууд байгуулагдан нийслэлийнхэний хэрэгцээнд нийлүүлж баййна.Мөн чацаргана суулгах, тарих, мод үржүүлэгийн гэх аж ахуйн газрууд ажиллаж байна.

АРДЧИЛСАН ЗАЛУУЧУУДЫН ХОЛБООНООС
АРДЧИЛСАН НАМЫН ГИШҮҮДДЭЭ УРИАЛГА ХҮРГЭЖ БАЙНА

Ардчилсан намын шинэчлэлийн үйл явц нийгмийн хүсэн хүлээж байсан чиглэлд өрнөж, намын дотоод сонгуулиар шат шатны удирдах байгууллагуудад залуу гишүүд олноор сонгогдон орж ирлээ.
Намын бодлого тодорхойлох гол байгууллага болох Үндэсний бодлогын хорооны гишүүдийн 38.1 хувь, намын анхан шатны нэгжийн дарга, Хэрэг эрхлэх газрын дарга нарын 60-70 хувь нь залуусаас бүрдэх болсон нь намын бодлогод салхи оруулан цаг үетэйгээ хөл нийлүүлэх, шинэчлэлийг цаашид улам гүнзгийрүүлэх таатай нөхцөлийг бүрдүүлж байна.
Улс төрд шинэ жишиг нэвтрүүлж буй Ардчилсан нам энэхүү ололтоо бататган ахиулж, Төрийн тэргүүнд нэр дэвшигчээ нийт гишүүдээсээ сонгох хариуцлагатай цаг хугацааны өмнө ирээд байна.
Ардчилсан залуучуудын холбооноос Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид тус намаас нэр дэвших эрхэм хүндтэй үүргийг хүлээх улс төрчийг дотоод сунгаагаар тодруулахдаа:
Үндэсний эв нэгдлийг эрхэмлэн хамгаалж, Үндсэн хууль, хууль тогтоомж, ёс зүйг дээдлэн сахидаг, ардчилсан, эрх чөлөөт Монгол орноо төлөөлж чадахуйц, бизнес-улс төрийн бүлэглэлүүдээс ангид, залуучууд бидэнд мэдлэг боловсролоороо үлгэр дууриал болж ажиллах улс төрчийг сонгохыг уриалж байна.

АРДЧИЛСАН ЗАЛУУЧУУДЫН ХОЛБОО
2017.05.02

-ТӨРИЙН ӨМЧИЙН НИЙТ КОМПАНИЙН 70 ХУВЬ НЬ АЛДАГДАЛТАЙ АЖИЛЛАЖ БАЙХАД ТӨР ХУВИЙН ӨМЧИЙГ ТӨРИЙН МЭДЭЛД АВСААР БАЙНА-
Уншигч танд нэгэн тоон мэдээлэл хүргэе. Монгол Улсад 2012 оны байдлаар төрийн өмчийн болон төрийн өмчийн оролцоотой нийт 94 компани тоологджээ. Эдгээрээс 2012 онд 50 компани алдагдалтай ажиллаж, өр зээлээ төлж чадаагүй бөгөөд 14 компанийн дөрвөн жилийн бугшсан өр 190.1 тэрбум төгрөгт хүрсэн гэдгийг тухайн үеийн Төрийн өмчийн хороо зарлаж байлаа.

Товчхондоо, нэлээд хэдэн цэцэрлэг барьчих мөнгө хэний халаасанд орсон нь мэдэгдэхгүй алга болсон гэсэн үг. Энэ тоо жил ирэх тусам нэмэгдэж явсаар 2016 онд нийт компанийн 70 хувь нь ашиггүй ажилласан гэдгийг тухайн үеийн Сангийн дэд сайд Х.Булгантуяа хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа онцолж байжээ.

Компанийн алдагдал 2017 онд нэмэгдсэн үү гэхээс буурсангүй. Улмаар Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газраас ажлын хэсэг гарч алдагдалтай ажиллаж байгаа аймаг, орон нутгийн төрийн өмчит компаниудад шалгалт оруулахад 18 ХХК, гурван хувьцаат компани, нэг нөхөрлөл, 138 үйлдвэрийн газрын нийт алдагдал 111.9 тэрбумд хүрснийг Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцэж байсан юм.

Мөн Төрийн өмчит 87 компаниас Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газрын харьяанд байдаг 81 компани алдагдалтай ажиллаж байгаа нь тодорхой болсон. Тэднийг хариуцлагаа дээшлүүлж, төрийн мөнгөөр тавилга, машин, орон байрны дэмжлэг, завсар үйлчилгээ хийхгүй байх чиглэл өгч, улмаар зургаан компаниас бусад нь 2017 онд алдагдлаа арилгаж ашигтай ажиллахыг үүрэг болгосон гэдгээ ТӨБЗГ-ын дарга Ц.Ням-Осор эдүгээгээс гурван сарын өмнө хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа онцолж байлаа.

Эдгээр тоон баримтыг дурдах болсны учир гэвэл төр өөрийн өмчийн компанийнхаа алдагдлыг тооцож үүрэг хариуцлага өгөхөөс биш хэрэгжилт, хяналт, хариуцлага огтхон ч байдаггүй гэдгийг уншигч танд ойлгуулахыг хүссэн юм. Төрийн өмчит болон өмчийн оролцоотой эдгээр компаниудын алдагдал жилээс жилд 10-20 тэрбумаар нэмэгдэж, хувь нь ч өссөөр байгааг дээрх тоон баримтаас харж болохоор байгаа юм.

Тиймдээ ч ашиггүй “хог-ноосоо салахын тулд төр Монгол шуудан, Оргил рашаан сувилал, Хөрөнгийн бирж, Төрийн банк зэрэг төрийн өмчит компаниудыг хувьчлахаар шийдвэр гаргасан ч өнөө хэр тодорхой үр дүн гарсангүй. Хувьчлах жагсаалтад орсон компаниуд нь хүртэл 19 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай байгаа. Өнгөрөгч оны төсөвт хувьчлалаас 120 тэрбум төгрөг оруулахаар төсөвлөсөн ч биелээгүй юм. Дааж давшгүй өр төлбөр, хурган дарга нарын шахааны бизнесийн бай болсон компаниудыг худалдан авч эрсдэл гаргах хүн олдохгүй нь тодорхой.

Гэтэл хувийн хэвшлийн компаниудад төрийн хяналт шалгалт дэндүү чанга байдаг нь худлаа биш. Жил болгон аудит оруулах нь холгүй хянаж шалгаж бүх төрлийн татвар нэмж тэднээс татаас авч байгаа учраас Монгол Улс арай л дампуурлаа зарлачихгүй оршин тогтнож байгаа. Өнөө жилийн төсөвт мөн адил төрийн өмчийн компаниуд биш хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгжийг татвараар дарамталж, орлого олохоор тусгажээ. Өмчилж авсан компаниа дампууруулдаг. өр зээл нь дааж давшгүй хэмжээнд хүрчихсэн атлаа төр алдаагаа ухаарсангүй. Дахиад л төрийн өмчит компанийн тоог нэмэгдүүлж, бүр 100 хувь өмчилж, өөртөө лай хураасан хэвээр.

Эндээс дүгнэхэд алдагдалтай биш харин ч ашигтай ажилладаг нь мэдэгдэж байгаа юм. Хамгийн сонирхолтой нь хурган дарга нар нь хэдэн тэрбумаар мөнгө идэж, байраа засаж, машин унасан хэвээр байхад төсвийн үрэлгэн зардлыг танаж байна хэмээн Ерөнхий сайдаасаа эхлээд л шоу хийх аж. Төсвийн үргүй зардлыг тэглэлээ, тансаглал бүх шатанд зогслоо, амаргүй цаг үед ард түмэнтэйгээ хамт хямралаас гарах гэж зүтгэж байна хэмээн шоудсаар байгаа.

Тэгэхээр төрийн өмчийн компаниуд нь үргүй зардлын хэмнэлтэд огтхон ч хамрагдаагүй бололтой. Хамгийн сүүлд ТОСК-ийн захирлаар ажиллаж байсан нэг эрхэм олон арван тэрбум төгрөгийг хувьдаа завшсан хэргээр АТГ-т шалгуулж эхэлжээ. Төрийн өмчийн мэдэлд 100 хувь шилжсэн “Эрдэнэт” үйлдвэртэй холбоотой сүүлийн үеийн дуулиан төрийн өмчийн компанийн тансаглал гэж чухам юу байдгийг яруу тодоор харуулж өгөв.

Үйлдвэрийн дарга нь хэн байхаас үл хамаарсан 300 сая төгрөгөөр цоо шинэ машин унаж, 180 сая төгрөгөөр тавилгаа шинэчилдэг хуультай гэдгийг бид мэдэж авлаа. Төр хэмнэлтэд шилжих эсэх нь эдгээр компаниудад огтхон ч хамаагүй бөгөөд компанийн дотоод хуулиа дагахаа Х.Бадамсүрэн дарга мэдэгдчихсэн. Дэлхийн хэмжээний компанийн захирал 24.5 сая төгрөгийн цалин авахгүй яадаг юм хэмээн Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газрын дарга Ц.Ням-Осор нэгэнтээ хэвлэлийнхэнд бухимдсан удаатай.

Хэдэн зуун сая төгрөгийн төрийн өмчийг нэг дарга гарын үсэг зураад л нөгөөд шилжүүлж болдгийг “Эрдэнэт” үйлдвэрийн хуучин даргын машиныг Ц.Ням-Осор даргад “бэлэглэхэд” бид харлаа, үзлээ. Төр ингэж л тансаглаж байна. Энэ зөвхөн ганцхан жишээ. Ил болсон наад захын тансаглал төдийхөн. Цаашлаад, “Эрдэнэт” үйлдвэрт шахсан албаны хэрэгцээний бэлгэвч, “Эрдэнэс Тавантолгой” компанид нийлүүлсэн хэрэглэх боломжгүй камазны дугуй, Багануур компанийн нүүрсний дуулиан зэрэг тэрбум, тэрбумын шахааны талаар энд бичвэл цаг ч хомс, цаас ч хайран байх биз.

Бодит байдал ийм л байгаа. Гэтэл Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат, Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэн нар хэмнэлт хийж, үргүй зардлыг танасан, тансаглал шат шатанд байхгүй болсон хэмээн ярьж яваа нь ам, ажлын зөрүүг яруу тодоор харуулж байгаа юм. Төр хэмнэлт хийсэн үү гэвэл хийсэн. Гэхдээ төрийн өмчит компани, өөрсдийн шахааны бизнестээ хэмнэлт хийгээгүй. Хэмнэлтээ тэд ард түмний татварыг нэмж хийсэн юм.

Монголынхоо ирээдүй болсон үр хүүхдээс 20 мянган төгрөг харамлаж хэмнэлээ. Монголчуудын амин зуулга болсон приус машины татварыг нэмж хэмнэлт явуулав. Тэтгэвэрт гарах насыг нь хойшлуулж, ядарсан ард түмнээрээ “даажигнаж” хэмнэлт хийснийг бүгд мэдэж байгаа. Төрийн компанийнхаа толгойг илэх атлаа хувийн хэвшлээ дарамталж үрэлгэн зардлаа хэмнэсэн төдий. Төрийн өмчит, хувийн хэвшлийн компанийн ялгаа хэн даргаар очихоос бус хэрхэн ашигтай ажиллуулах вэ, хэний шахааг авах вэ гэдгээрээ л ялгаатай.

...Харин хувийн хэвшил хамгийн ашигтай, тэгээд хамгийн хямдханыг л олж чаддаг учраас алдагдалгүй, бас ашигтай ажиллаж чаддаг нь бичигдээгүй хууль. Тэнд шахаа байхгүй. Бүх зүйл хуулийн дагуу, тэгээд ил тод байдаг. Харин манай төрд бүх зүйл хаалттай, бас хууль бус болдог. 94 төрийн өмчит компани ашиггүй ажиллаж буйн шалтгаан төр өөрөө юм...


Төр ашигтайг нь бус албан тушаалтны шахааг өндөр үнээр авдаг. Харин хувийн хэвшил хамгийн ашигтай, тэгээд хамгийн хямдханыг л олж чаддаг учраас алдагдалгүй, бас ашигтай ажиллаж чаддаг нь бичигдээгүй хууль. Тэнд шахаа байхгүй. Бүх зүйл хуулийн дагуу, тэгээд ил тод байдаг. Харин манай төрд бүх зүйл хаалттай, бас хууль бус болдог. 94 төрийн өмчит компани ашиггүй ажиллаж буйн шалтгаан төр өөрөө юм. Ард түмэн цахилгаан хэрэглэж, нүүрсний хэрэгцээ буураагүй цагт төрийн өмчийн дулааны, цахилгаан станцууд ашиггүй ажиллана гэдэг юу л бол. “Эрдэнэт” үйлдвэрийн зэсийн нөөц дуусаагүй байхад ашиггүй ажиллах тухай ойлголт байхгүй.

Гагцхүү дарга нарынхаа тансаглал, идэх уухыг л хянаж чадахгүйгээс 111 тэрбумаар алдагдал хүлээж байгаа юм. Хэрвээ 81 төрийн өмчит компанид төр төмөр нүүрээ харуулж, хяналт тавьдаг бол ард түмний халаасыг тэмтрэхэд хүрэх байсан уу. Хурган дарга нарынхаа тансаглалд хяналт тавьдаг Ерөнхий сайд, Засгийн газартай бол Олон улсын валютын сангаас доллар “гуйлгачилж” суух байсан болов уу. Үр хүүхдээсээ мөнгө харамлаж, амьдралаасаа илүүчилж хураасан хадгаламжаас нь мөнгө татах хүртлээ доройтохгүй байсан юм, төр.

Тиймээс эхлээд төрийн өмчит компаниудынхаа тансаглалаа цэгцлээч гэж хүсье, Ерөнхий сайд аа. “Эрдэнэт” шиг хэчнээн үйлдвэр хэдхэн хүний гараар орж, дарга цэргийн байр, машины мөнгийг бэлтгэх хэрэг вэ. Хурган даргын байр, машин, халамж, тэтгэмжид зарцуулж буй мөнгөөр ядахдаа үр хүүхдэдээ өгч байсан 20 мянган төгрөгөө үргэлжлүүлж болох л байлаа.Тансаглал буураагүй.Тэр тусмаа үрэлгэн зардал огтоос ч буураагүй.

Зардлаа танаж, төсвийн үргүй зардлаа тэглэж чадаагүй учраас Валютын сан хүртэл биднээс “нүүр” буруулж байна. Дэд сайдуудаа цомхотгож, төрийн өмчөөр тоглож буй хурган дарга нартаа хариуцлага тооцож чадаагүй атлаа төсвийн хэмнэлт хийлээ гэсэн үлгэр ярихаа больчихвол яасан юм бэ. Ашиггүй ажиллаж байгаа үйлдвэрүүдээ эхлээд хувьчил. Тансаглахыг нь зогсоо. Тэгж чадвал үнэхээр ард түмнийхээ төлөө, эдийн засгаа эрүүлжүүлэх гэж чардайж явна гэж итгэе.

Нийслэлийн Налайх дүүргийн ногоон бүсэд аялал, жуулчлалын чиглэлээр үйл ажиллагаа эрхэлж буй аж ахуйн нэгж байгууллагуудад гамшгаас хамгаалах болон ой, хээрийн гал түймрээс урьдчилан сэргийлэх, гал түймрийн улсын хяналтыг хэрэгжүүлэх чиглэлээр төлөвлөгөөт шалгалтыг хийж байна.

Хуурайшилтын улирал үргэлжилж байгаатай холбогдуулан ой, хээрийн түймрийн аюулаас урьдчилан сэргийлэх зорилгоор хийгдэж буй уг шалгалтаар аж ахуйн нэгж байгууллагуудад ой, хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлэх самбар байршуулаагүй, ард иргэдэд зориулсан сэрэмжлүүлэг, санамж тавиагүй, багаж хэрэгсэл бэлтгээгүй, аваарын гэрэлтүүлэггүй зэрэг нийтлэг зөрчлүүд илэрлээ.

Мөн гамшгаас хамгаалах бэлэн байдлын төлөвлөгөөгүй, болзошгүй гамшиг осол, гал түймэр гарсан үед зарлан мэдээлэх дохиоллын хэрэгсэл суурилуулаагүй байгууллага, аж ахуйн нэгжүүд байв.

Эдгээр аж ахуйн нэгж байгууллагуудад Гамшгаас хамгаалах улсын хяналтын байцаагчийн заавал биелүүлэх албан шаардлага хүргүүлж, зөрчлийг хуульд заасан хугацаанд яаралтай арилгах шаардлагыг тавьж хяналтаа чангатгаад байна.

Энэхүү шалгалт нь байгууллагуудын ажлын байран дахь хариуцлага болон иргэдийн хариуцлагыг сайжруулж, ногоон бүсэд гарах гал түймрийн аюулаас сэрэмжлэх, улсын ойн нөөцийг хамгаалах зорилготой юм гэж Налайх дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсээс мэдээллээ.

Энэ оны гуравдугаар сарын ипотекийн зээлийн статистик мэдээлэл гарчээ

МАН-ын VIII Бага хурал өнөөдөр болно. Бага хурал нь 310 гишүүнтэй бөгөөд тэд Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчээ тодруулах юм.

Өсвөр насны хүүхдүүдийн дунд хорт зуршил болоод байгаа мансуурах явдал гаарсаар байна.

Гацууртын орд дахь Сентерра Гоулд компанийн эзэмшлийн лицензийг цуцлуулах “Ноён уулаа аврах хөдөлгөөн” төрийн бус байгууллагын нэхэмжлэлийг Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүх өчигдөр хэлэлцлээ.

УИХ-д суудалтай улс төрийн намуудаас Ерөнхийлөгчийн сонгуульд хэн нэр дэвших талаарх хар зураг Ерөнхийдөө тодроод эхэллээ. АН-ын хувьд өнөөдөр Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн сунгаа явагдаж байна.

123

The Eagle Huntress бүргэдчин охины маань кино Дэлхий даяар гарч эхэлсэн одоо Эх оронд Улаанбаатарт нээлтээ хийх гэж байна 5 сарын 4нд

Нэр дэвшигчийг тодруулах асуулга эхэлнэ

Өмнөд Солонгос улсын экс ерөнхийлөгч Пак Гын Хе нь эдүгээ авилгалын хэрэгт холбогдон түр саатуулагдсан байгаа билээ.

Түүнийг өнгөрсөн оны 10-р сард авилгалын хэрэгт холбогдуулан шалгаж эхлэх үед түүнтэй хамт тухайн үеийн Сенүри нам, өнөөгийн Ханкүүк Чаю намд харъяалагддаг байсан их хурлын 40-н гишүүн намаасаа гарч, өөр нам байгуулж байсан ажээ.

Тэгвэл намаасаа гарсан 40-н гишүүний 13 нь өнөөдөр хэвлэлийн хурал хийлгэж, намдаа буцаад элсэж байгаагаа мэдэгдэж, цаашлаад ерөнхийлөгчийн сонгуульд Ханкүүк Чаю намаас нэр дэвшигч Хунг Жүн Пю-г дэмжих болсоноо дуулгажээ.

Нэр дэвшигч Хунг Жүн Пю тэдний энэ үйлдлийг дэмжиж ”Намаасаа гарсан бусад бүх гишүүнийг эргэж ирэхийг хүсье. Бид та бүхнийг хүлээж авахад бэлэн” гэж хэлсэн байна.

ныг “Иргэдийн оролцоотой эрх зүйн шинэтгэлийн жил” болгон зарласантай холбогдуулан нийслэлийн Засаг даргын нийт агентлаг, харьяа газрууд Сүхбаатарын талбайд нээлттэй хаалганы өдөрлөг зохион байгуулж байгаа билээ.

Энэ дагуу нийслэлийн Газрын алба өнөөдөр буюу 2017 оны тавдугаар сарын 3-ны өдөр иргэдэд ажлаа сурталчлах өдөрлөгийг зохион байгуулах гэж байна.

Өдөрлөгийн үеэр нийслэлийн Газрын албанаас дараах үйлчилгээг иргэдэд үзүүлнэ.

Газар өмчлөлийн чиглэлээр иргэдэд үзүүлэх үйлчилгээ:

Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар баталгаажсан Газар өмчлөлийн шийдвэрүүд тараана
Иргэн гэр бүлийн хэрэгцээнд зориулсан газар өмчилж авахыг хүссэн өргөдөл авна
Улаанбаатар хотод газар өмчилж аваагүй нь үнэн тодорхойлолт гаргаж өгөх
Газар өмчлөлийн талаар танилцуулга хийнэ
Гэр хорооллын газрын төлөв байдал, чанарын улсын хянан баталгааны дүгнэлт бичиж иргэдэд олгоно

Газрын төлбөрийн чиглэлээр иргэдэд үзүүлэх үйлчилгээ:

Иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагад газрын төлбөрийн нэхэмжлэл бичнэ
Газрын төлбөрийн чиглэлээр иргэдэд мэдээлэл өгнө
Газрын төлбөртэй холбоотой хууль, тогтоомжийн талаар зөвлөгөө өгнө

Газрын кадастрын чиглэлээр иргэдэд үзүүлэх үйлчилгээ:

Иргэдэд кадастрын зургаар үйлчилнэ
Газар эзэмших эрх нь барьцаанд бүртгэлтэй эсэх лавлагаа олгоно

Газар эзэмшүүлэх, ашиглуулах чиглэлээр иргэдэд үзүүлэх үйлчилгээ:

Газар эзэмших, ашиглах эрхтэй холбоотой материал бүрдүүлэлтийн талаар зөвлөгөө, мэдээлэл өгнө
Газар эзэмших, ашиглах эрхийн гэрчилгээний хугацаа сунгуулах тухай хүсэлт хүлээн авна
Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг бусдад шилжүүлэх тухай хүсэлт хүлээн авна
Газар эзэмших эрхийн талбайн хэмжээн зориулалт өөрчлөх, эдэлбэрийн хэлбэр, байршил, оноосон нэр өөрчлөх тухай хүсэлт хүлээн авна
Газар эзэмших эрхийн барьцааны бүртгэл хийнэ
Газар эзэмших эрхийг барьцаанаас чөлөөлнө
Газар эзэмших эрхийг барьцаанд бүртгэлтэй эсэх лавлагаа өгнө
Иргэдэд газрын харилцааны чиглэлээр тайлбар, мэдээлэл өгч ажиллана гэж нийслэлийн Газрын албанаас мэдээллээ.