2017 оны 5 сарын 02
Улсын Их Хурлын Өргөдлийн байнгын хорооны хуралдаан өнөөдөр /2017.05.02/ 10 цаг 23 минутад 52.6 хувийн ирцтэй эхэллээ. Хуралдааны эхэнд тус байнгын хорооны 2016 оны 03 дугаар тогтоолын 11-т заасан /Улсын Их Хурлын 2012 оны “Малчид, үндэсний үйлдвэрлэгчдийг дэмжих зарим арга хэмжээний тухай” 74 дүгээр тогтоолын 2.5 дахь заалтад заасны дагуу, арьс ширний үйлдвэрүүдийг үйлдвэрийн шинэ бүс рүү шилжүүлэх арга, хэмжээг 2017 оны 12 дугаар сарын 31-ний дотор үе шаттайгаар зохион байгуулах ажлыг эрчимжүүлэх/ тухай Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайдын мэдээлэл сонслоо.
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд П.Сэргэлэн хийсэн мэдээлэлдээ, өнөөгийн байдлаар арьс шир боловсруулах 34 үйлдвэр Улаанбаатар хотын ХУД-ийн 2-р хороо, БГД-ийн дүүрэг, Дархан хот гэсэн 3 газар байршилд байрлаж үйл ажиллагаа явуулж байна. Үүнээс гүн боловсруулалт хийдэг 24 үйлдвэр, хагас боловсруулдаг 10 үйлдвэр тус тус үйл ажиллагаа явуулдаг. Эдгээр үйлдвэрүүдийн суурилагдсан хүчин чадлын хэмжээ богийн арьсанд шилжүүлсэнээр 20,0 сая ширхэг хагас боловсруулах, 6,0 сая ширхэг арьс ширийг гүн боловсруулах хүчин чадал тус тус суурилагдсан байна.
Улаанбаатар хотын Хан-Уул дүүргийн 14 дүгээр хороо, Сонгинохайрхан дүүргийн 20 дугаар хорооны нутгийн заагт Эмээлт орчимд 50 га газарт Арьс ширний үйлдвэрийн цогцолбор байгуулах дэд бүтцийг барих Техник эдийн засгийн үндэслэл судалгаа, зураг төсөл, төсвийг 2012 онд Нийслэлийн Засаг даргын тамгын газрын захиалгаар гүйцэтгүүлсэн. Цогцолборын Техник эдийн засгийн үндэслэл, зураг төсөл, төсвийн талаарх танилцуулгыг 2012 оны 10 сард Ерөнхий сайдад танилцуулахад арьс ширний үйлдвэрийн цогцолбор байгуулах байршлыг дахин судалж тогтоох үүрэг өгсөн. Үүний дагуу дэд бүтэц харьцангуй сайн хөгжсөн Налайх, Багануур, Багахангай, Эрдэнэт, Дархан хотуудын ойролцоо газарт Арьс ширний үйлдвэрийн цогцолбор байгуулах дэд бүтцийг барих асуудлыг судалж, мөн түүнчилэн арьс, ширний үйлдвэрүүдийг үйлдвэрийн шинэ бүс рүү шилжүүлэх, арьс ширний үйлдвэрийн цогцолбор байгуулах дэд бүтцийг барих асуудлаар өндөр хөгжилтэй орнуудын мэргэжилтнүүдтэй хамтран ажиллаж, харьцуулсан судалгаа хийсэн. Дээрхи асуудлыг Засгийн газрын 2013 оны 7 дугаар сарын 6-ны өдрийн хуралдаанаар хэлэлцүүлэн арьс, ширний үйлдвэрүүдийн цогцолборыг Дархан-Уул аймагт төвлөрүүлэн байршуулахаар 249 дүгээр тоот тогтоол баталсан.
Засгийн газрын 2013 оны 8 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуралдаанд холбогдох санхүүжилтийн асуудлыг хэлэлцүүлж, 305 дугаар тогтоолоор батлуулан, “Дархан-Уул аймагт байгуулах Арьс ширний үйлдвэрлэлийн цогцолборын мастер төлөвлөгөө, ТЭЗҮ, ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулах” ажлыг сонгон шалгаруулалтаар гүйцэтгүүлсэн.
Засгийн газрын 2013 оны 249 дүгээр тогтоолыг хэрэгжүүлэх явцад Улаанбаатар хотод үйл ажиллагаа явуулж байгаа арьс шир боловсруулах үйлдвэрүүд болон Дархан-Уул аймгийн иргэд Арьс ширний үйлдвэрлэлийн цогцолборыг Дархан-Уул аймагт байгуулах асуудлыг дэмжихгүй байсан тул уг асуудлыг Засгийн газрын 2014 оны 3 дугаар сарын 14-ний өдрийн хуралдаанаар хэлэлцүүлэн, 10 дугаар тэмдэглэл гарсан. Энэхүү тэмдэглэлийн дагуу Орхон аймаг, Улаанбаатар хотын Багануур, Налайх дүүрэг, Чойр, Сайншанд зэрэг дэд бүтэц харьцангуй хөгжсөн аймгуудын саналыг судалж, сонгон шалгаруулалт явуулсан. Үүний дүнд арьс ширний үйлдвэрийн цогцолборыг байгуулахад Улаанбаатар хотын Багануур дүүрэг нь газрын байршил, төлөв байдал, дэд бүтцийн хувьд тохиромжтой гэж сонгогдсон тул Засгийн газарт хэлэлцүүлэхээр бэлтгэсэн.
Засгийн газрын 2014 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдрийн хуралдаанаар 2013 оны 249 дүгээр тогтоолын 1-р зүйлд “Арьс ширний үйлдвэрүүдийн цогцолборыг Дархан-Уул аймагт төвлөрүүлэн байршуулсугай” гэж заасныг хүчингүй болгосон ба Засгийн газрын 2014 оны 356 дугаар тогтоолоор Хан-Уул дүүргийн 13 дугаар хорооны нутаг “Шар хөцийн хоолой” гэдэг газарт “Арьс ширний үйлдвэрийн парк”-ийг байгуулах Нийслэлийн саналыг дэмжсэнгүй гэж тогтоосон байна.
Түүнчлэн, анх төлөвлөж байсан газрын хэмжээг Нийслэлийн Засаг даргын 2015 оны А/139 тоот шийдвэрээр 160 га болгож нэмэгдүүлэн, “Эмээлтийн Хөнгөн үйлдвэрлэлийн технологийн паркийн төслийн нэгж” орон нутгийн өмчит үйлдвэрийн газарт 15 жилийн хугацаагаар эзэмшүүлэхээр болсон.
Өнөөдөр Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам нь Эмээлтийн Хөнгөн үйлдвэрлэлийн технологийн паркийн тусгай зөвшөөрлийг олгох асуудлыг судлан Засгийн газарт танилцуулах үүрэг бүхий Ажлын хэсэг байгуулсан ба шаардлагатай бичиг баримтыг бүрдүүлэн ажиллаж байна. Нийслэл чиг үүргийнхээ хүрээнд Эмээлтийн Хөнгөн үйлдвэрлэлийн технологийн паркийн дэд бүтцийг бүтээн байгуулсан нөхцөлд арьс, шир боловсруулах үйлдвэрүүдийг шинэ бүс рүү нүүлгэн шилжүүлж, улс орны нийгэм эдийн засагт өндөр ач холбогдолтой арьс, шир, ноос, ноолуурын үйлдвэрлэлийг хөгжлийн шинэ шатанд гаргахыг Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам бодлогоор дэмжин ажиллах болно гэлээ.
Дараа нь Нийслэлийн Засаг даргын Ногоон хөгжил, агаарын бохирдлын асуудал хариуцсан орлогч Ж.Батбаясгалан мэдээлэл хийв. Тэрээр, УИХ-ын 2012 оны “Малчид, үндэсний үйлдвэрлэгчдийг дэмжих зарим арга хэмжээний тухай” 74 дүгээр тогтоолын 2.5 дахь заалтад заасны дагуу, арьс ширний үйлдвэрүүдийг үйлдвэрийн шинэ бүс рүү шилжүүлэх арга, хэмжээг 2017 оны 12 дугаар сарын 31-ний дотор үе шаттайгаар зохион байгуулах гэсэн үүрэг өгөгдсөн байгаа. Харамсалтай нь өнөөдрийг хүртэл хөрөнгө оруулалт болоод бусад үйл ажиллагаа хийгдээгүй улмаас арьс, ширний үйлдвэрүүд хэвээр үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Энэхүү тогтоолын хэрэгжилтийн хүрээнд УИХ-ын 2013 оны 23-р тогтоолоор Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөний тодотгол, 2030 он хүртэлх хөгжлийн чиг хандлагын баримт бичиг, УИХ-ын 2015 онд батлагдсан Үйлдвэрлэлийг дэмжих тухай хууль, мөн оны УИХ-ын 62 дугаар тогтоолоор Төрөөс аж үйлдвэрийн талаар баримтлах бодлого тус тус батлагдсан байгаа. Хууль эрх зүйн орчны хүрээнд тодорхой хэмжээнд бэлтгэл ажил хийгдэж, эрх зүй орчин бүрдсэн гэж салбарын хүрээнд үзэж байгаа. Монгол Улсын Засгийн газрын 2014 оны 356 дугаар тогтоолоор Хан-Уул дүүргийн 13 дугаар хорооны нутаг “Шар хөцийн хоолой” гэдэг газарт “Эмээлтийн Хөнгөн үйлдвэрийн үйлдвэрлэл, технологийн парк” байгуулахаар шийдвэрлэсэн. Үүнтэй холбогдуулан газрын асуудал шийдвэрлэгдэж, мөн бусад ажлууд хийгдсэн байгаа. Энэхүү төслийн хүрээнд гадна, дотны хөрөнгө оруулагчдыг татах олон уулзалт зохион байгуулагдаж байна. Тухайлбал, IFC буюу Олон улсын санхүүгийн корпорацитай хийсэн уулзалтаар бүтээн байгуулалтын бэлтгэл ажлын хүрээнд ТЭЗҮ-г олон улсын түвшинд боловсруулах, мөн бэлтгэл ажлыг хангах талаар Нийслэлийн ЗДТГ, Олон улсын санхүүгийн корпорацитай хамтран ажиллаж байгаа. УИХ-ын 2012 оны 74 дүгээр тогтоолын хэрэгжилтийг хангахад хэд хэдэн асуудлыг шийдвэрлэж өгөхийг хүсье. Үүнд, үйлдвэрлэл, технологийн паркийн тусгай зөвшөөрлийг Засгийн газрын хуралдаанаар шийдвэрлүүлэх, дэд бүтцийн бүтээл байгуулалт болон зураг төслийн санхүүжилт тулгамдсан асуудал болоод байна гэлээ.
Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан өргөдөл гаргасан иргэдийг төлөөлж иргэн Д.Хишигээ үг хэлэв. Тэрээр, 2007 оноос энэ асуудал яригдаж эхэлсэн бөгөөд өнөөдөр тодорхой үр дүнд хүрч байгаад иргэд талархалтай байгааг дуулгав. Түүнчлэн иргэд Үндсэн хуулиар олгогдсон эрхийнхээ хүрээнд Өргөдлийн байнгын хороонд хандаж өргөдөл ирүүлсэн, энд ямар нэгэн улс төржилт явагдаагүй болохыг тодотгов.
Хуралдааны дэгийн дагуу УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, тайлбар авлаа. УИХ-ын гишүүн М.Билэгт, Улсын Их Хурлаас 2012 онд 74 дүгээр тогтоол гаргасан, дөрвөн жил өнгөрөхөд өнөөдөр ямар ажил хийгдсэн ба хэрэгжилт нь ямар шатанд явагдаж байгааг тодруулав, учир нь тэнд амьдардаг иргэдийн амьдрах нөхцөл өнөөдөр маш хүнд байгаа гэлээ. Түүнчлэн өнөөдрийг хүртэлх хугацаанд зарцуулсан хоёр орчим тэрбум төгрөгийн зарцуулалт, мөн цахимаар хэдэн иргэнд газар олгосон талаар тодруулав.
Нийслэлийн Засаг даргын Ногоон хөгжил, агаарын бохирдлын асуудал хариуцсан орлогч Ж.Батбаясгалан хариулахдаа, 2.6 тэрбум төгрөгийг аж үйлдвэрийн паркийн ТЭЗҮ, цахилгаан, техник технологийн зураг төслийн ажил зэрэг 12 ажилд хөрөнгө оруулалт хийж зарцуулсан. Хөрөнгө оруулалтын ажилд хоёр төрлийн санхүүжилт шаардлагатай байдаг гэлээ. Газар олголтын хувьд Аргалант, Эмээлтийн суурьшлийн бүс бүхэлдээ батлагдсан. Үүнд, паркт 50 га, иргэдэд 100 орчим га олгогдсон гэв. Цахим бүртгэлтэй холбоотой асуудлаар маш их шүүмжлэл дагуулж байгаа, Нийслэлээс өнөөдөр ажлын хэсэг ажиллаж байгаа. Энэ хүрээнд Эмээлтэд олгогдсон газрыг дахин харна. Багануур дүүрэгт үйлдвэр технологийн парк баригдахаар төлөвлөгдсөний дагуу бэлтгэл ажил хийгдэж байгаа. Логижистик төвийг Налайх дүүрэгт байршуулахаар ажиллаж байна гэв.
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд П.Сэргэлэн нэмэлт тайлбар хийхдээ, яамны зүгээс хийж буй ажилд олон хүндрэл, бэрхшээл учирч байна. Тухайлбал, Эмээлт рүү нүүлгэхэд цаг хугацаа, хөрөнгө оруулалт их шаардагдана. Газрын асуудлыг шийдвэрлээгүйгээс 4 жил өнгөрсөн, иймд бид өнөөдөр дорвитой шийдэлд хүрэх нэн шаардлагатай байна гэлээ.
Арьс ширний үйлдвэрүүдийн холбооны гүйцэтгэх захирал Т.Баярсайхан хэлэхдээ, Эмээлтийг сонгосон нь судалгааны олон шийдлээс улбаатай учир өөр газар шилжүүлэхгүй байхад анхаарна уу. Бид өөрсдөө зардлаа гаргаад нүүхэд бэлэн, харин дэд бүтцийн асуудлыг шийдвэрлэж өгөхийг хүсэв.
Ийнхүү УИХ-ын гишүүд тодруулга авч, санал хэлсний дараа УИХ-ын Өргөдлийн байнгын хорооноос Засгийн газарт чиглэл өгөх тухай Байнгын хорооны тогтоолын төсөл 80.0 хувийн саналаар батлагдлаа.
Дараа нь УИХ-ын 2012 оны “Малчид үндэсний үйлдвэрлэгчдийг дэмжих зарим арга хэмжээний тухай” 74 дүгээр тогтоолын 2.5 дугаар заалтын биелэлтийг хангуулах, тогтоолын хэрэгжилтэд хяналт тавьж ажиллах, санал дүгнэлт боловсруулж Байнгын хорооны хуралдаанд танилцуулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийг байгуулах асуудлыг хэлэлцэж, ажлын хэсгийн ахлагчаар УИХ-ын гишүүн М.Билэгтийг сонгов.
Ажлын хэсгийн гишүүдээр УИХ-ын гишүүн Д.Сарангэрэл, А.Сүхбат, Н.Цэрэнбат, Б.Энх-Амгалан нар ажиллахаар тогтлоо гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.
2017 оны 5 сарын 02
Л.Бямбажаргал: Дорлигжавын яриад байгаа Ерөнхийлөгчийн засаглалтай ардчилсан улсыг дэмжих нь зөв
Ардчилсан хөдөлгөөний ахмад партизан, физикч, улс төр судлаач Л.Бямбажаргалтай ярилцлаа.
-Сүүлийн 27 жил бүх л буруу зүйлийг тогтолцоо руу чихлээ. Өнөөгийн тогтолцооны аль хэсэгт гажуудал гарчихсан юм вэ?
-Төрийн тогтолцоог анхааралтай ажиглаж байдаг хувь хүний хувьд хэлэхэд 1990 оны Цагаан морин жилийн ардчилсан сонголт гарцаагүй зөв. Эргэлзэх хэрэггүй. Улс төрийн нам нь зөв. Хууль тогтоох байгуулага УИХ нь зөв. 1990 онд эрх мэдлийн хувиарлалт хийхдээ хэтэрхий хашир хийснээс болоод алдаа гаргасан. Тухайлбал УИХ-ыг ийм эрх мэдэлтэй, фракци бүлэглэлийн төлөөлөл болчихно гэдгийг төсөөлөөгүй. Нэг хүнээс айх хуучин цагийн айдас их байсан учраас аль нэг интитуцид давуу байдал өгөөгүй. Сонгуулиар болгоноор нам гэж хуваагдаж өрсөлдөж олон нийтээс санал авчихаад маргааш нь МАНАН болчихдог байдлыг төсөөлөөгүй. Олимпийн наадамд хоёрдугаар байрт орсон тамирчинд алтан медаль олгодоггүй шүү дээ. Энэ мэт намаар дамжсан компанийн төлөөлөл улс орныг удирдаж, асуудал шийддэг тогтолцооны гажуудлыг засах тохиргоо “Үндсэн хууль”-д байгаа юм.
-Энэ бүхний эх үүсвэр гэж буруутгагдаад байгаа “Үндсэн хуулийг” батлах ажлын хэсэгт та байсан шүү дээ?
-Социалдемкрат намын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын хувиар ажлын хэсэгт орсон л доо.Ардын Их хурлын нэгдүгээр тойргоос С.Баяр, 430 дугаар тойргоос Эрдэнэтийн Тогооч гэж мэт улс цуглаж байлаа. Өнөөдөр УИХ-ыг хоёр танхимтай болгоно гэхэд халуун сэтгэлтэй, мөнгө төгрөг, эрх мэдлийн шунал үгүй эдгээр хүмүүс шиг улс цуглах уу. Сумаас хүн авчирлаа гэхэд аль нэг намын угшилтай, ноолуурын ченж л ирнэ. МАН-ын “Үндсэн хуулийг” өөрчлөх төслийг харсан. Сумандаа таван жил ажилласан, төрийн албанд ажиллаагүй гэхээр компанийн захирал, дэлгүүрийн эзэн л ирнэ.1990 оны Ардын Их хурлын төлөөлөгч шиг хүмүүс зүрх сэтгэлээрээ ирэх үү, олдох уу гэдэг асуудал байгаа юм. Сүүлийн үеийн үйл явцыг хараад эрх баригчид ард түмний санал асуулга нэрээр бамбай хийн ямар асуудал баталгаажуулах хардлага төрүүлэх боллоо. Уг нь манай намаас Э.Бат-Үүл хоёр танхимтай УИХ, Д.Дорлигжав Ерөнхийлөгчийн засаглалтай, ардчилсан улс больё гэж яриад байгаа юм. Эдгээр санаачилгууд юунаас үүдэн гарав гэхээр парламентийн эрх мэдэл хэт их болсон. Нам төвтэй засаглал бий болсонтой үүдэлтэй. Цаг үе шийдэл, өөрийн баатруудыг төрүүлж байдаг шүү дээ. Манай нөхдийн санал санаачилга дээр дөрөөлөөд эрх баригч улс төрийн хүчин “Үндсэн хууль”-ийг дордуулсан өөрчлөлт орох вий гэсэн болгоомжлол бас байна.
-Эрх баригчид Э.Бат-Үүл, Д.Дорлигжав нарын яриад байгаа засаглалын аль нэгийг сонгох гээд “Зөвлөлдөх ардчилал” гэж яриад байна уу даа?
-Уг нь бол намууд мөрийн хөтөлбөрөө библи шиг мөрдөж ажиллах ёстой. Сонгуулийн маргааш мөрийн хөтөлбөрийнхөө эсрэг ажиллаад явчихна шүү дээ. Тэгэхээр хэн хариуцлага хүлээх ёстой юм бэ. Миний харж байгаагаар Д.Дорлигжавын яриад байгаа шиг Ерөнхийлөгч засаглал зөв юм. Эрх мэдлээ ч ав, хариуцлагаа ч хүлээ гэсэн санаа л даа. Үндсэн хуулийн санал асуулгад ард түмнээс тодорхой асуух хэрэгтэй. Бүх нийтээс сонгогдсон Ерөнхийлөгч нь засгаа бүрдүүлээд явах хэрэгтэй.
-Нэг хүн дээр их эрх мэдэл төвлөрч, дарангуйлал төрнө гэсэн болгоомжлол байгаа юм?
-Дарангуйлагч төрөх хөрс суурь байхгүй. Тийм эрх мэдэлтэнд дарлуулаад байх ард түмэн биш болсон. Эрх чөлөөний мэдрэмж өндөртэй ард түмэн эзэнтэй байх, Шийдэмгий байхыг л шаардаж байгаа юм. Дарангуйлаад эхлэх гэвэл дөрвөн жилийн дараа тэр нөхрийг аваад хаячихна. Аймаг, сумын Засаг даргатай нь аваад хаячихна. Босоо тогтолцоотой учраас Ерөнхийлөгч сумын засаг даргаа хүртэл сонгоод явчихна шүү дээ. Хамгийн гол нь хариуцлага хүлээх эзэн нь тодорхой болно гэдгийг санах хэрэгтэй.
-“Үндсэн хуулиа” өөрчлөөгүй цагт Путин, Трампыг авчраад улс орон хөгжихгүй гэх юм билээ?
-Хүнээс хамаарахгүй системийг чухалчилдаг хүн би. Хуулийн хүрээнд ажилладаг хүнийг сонгоно. Ерөнхийлөгчийн засаглалтай хөгжсөн орон ч бий, сүйрч байгаа улс бий. Гэхдээ өнөөгийн нөхцөл байдалд Ерөнхийлөгчийн засаглалаас өөр сонголт алга.
-Хүчтэй Ерөнхийлөгч гарч ирээд оффшорчдыг, авилгачдыг шоронд хийгээд өгөөсэй нийгмийн хандлага яваад байна. Энэ хандлагын тухай..?
-Эрх баригчид санал асуулгаа тодорхой явуулах хэрэгтэй байлаа. Парламентаас Ерөнхийлөгчөө сонгоно гэцгээж байна лээ. Тийм зүйл байж болохгүй шүү дээ. УИХ дахиад нэг боолтой болно гэсэн үг. Намын бага хурлаас сонгогддог Ерөнхий сайд дээр эрх мэдэл төвлөрүүлэх юм бол хуучин систем рүүгээ явж байгаа юм. Засаглалын хэлбэр нь Улс төрийн товчоо болчихно.
