Онцгой байдлын Ерөнхий газраас дөнгөж сая мэдээлэл хийж, арван хүний цогцос олдоод байгаа талаар мэдээлсэн. Тэгвэл эдгээр амиа алдсан

Отгонтэнгэр ууланд Уулын спортын мастер Н.Сүрэнжаваар ахлуулсан 27 иргэн авиралт хийгээд буух явцад цасан нуранги үүсч, 17 уулчин сураггүй болсон тухай мэдээлэл олон нийтийг түгшээгээд байгаа билээ. Харамсалтай нь муу мэдээллүүд эхнээсээ дуулдаж эхэлсэн.

НИТХ-ын дарга С.Амарсайхан Үндэсний аж үйлдвэрийн зөвлөлийн удирдлагуудыг өнөөдөр хүлээн авч уулзлаа. Тус уулзалтаар Улаанбаатар хотод тулгамдаад байгаа асуудал болох агаарын бохирдол, нийтийн тээвэрийн парк шинэчлэл, гэр хорооллын дулааны алдагдал, хог хаягдлын менежментийг сайжруулах зэрэг асуудлаар ярилцав.

Бүтээн байгуулалтын томоохон төсөл хөтөлбөрүүдийг, нийслэл хотын эрэлт хэрэгцээнд суурилж, төр хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагааны хүрээнд зохион байгуулж чадвал гацаанд байгаа олон асуудал бүрэн шийдэгдэх боломжтойг уулзалтын үеэр бизнес эрхлэгчид онцолсон юм.

Нийтийн тээврийн парк шинэчлэлийн хүрээнд 2500 автобус шаардлагатай байгаа бөгөөд дотоодод үйлдвэрлэсэн автобусаар шинэчлэх боломжтой юм байна. ҮАҮЗ-өөс НИТХ-ын даргад, Улаанбаатар хотын нийтийн тээврийн парк шинэчлэх төслийг, үндэсний үйлдвэрлэгч, кластерт орсон жижиг, дунд үйлдвэрлэгч компани, ААН-үүдтэй хамтран хийх боломжийн талаар нэгдсэн хэлэлцүүлэг, зөвөлгөөнийг зохион байгуулах санал тавьлаа. ҮАҮЗ-өөс тавьсан асуудлуудад НИТХ-ын дарга анхаарч, хамтарч ажиллана гэж НИТХ-ын Хэвлэл мэдээллийн албанаас мэдээллээ.

Отгонтэнгэр ууланд Уулын спортын мастер Н.Сүрэнжаваар ахлуулсан 27 иргэн авиралт хийгээд буух явцад цасан нуранги үүсч, 17 уулчин

Нийслэлийн Засаг даргын мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсаны дагуу нийслэлийн Залуучуудын хөгжлийн газар болон “Merida Ulaanbaatar” унадаг дугуйн клуб хамтран 2017 оны аравдугаар сарын 22-ны өдөр 42 км-ийн дугуйн аялал зохион байгууллаа. Дугуйчид “Дүнжингарав” худалдааны төвөөс Баянзүрхийн товчоон дээр очиж, Богдхан уулын хойд энгэр дагасан шороон замаар Хөлийн голын хөндий өгсөж, Бумбатын амнаас “Скай Резорт” цанын бааз хүрч, цааш Маршалын гүүр хүртэл явж аяллаа өндөрлөв.

Цаашид бид залуучуудыг дугуйн спортоор хичээллэх, эрүүл зөв амьдралын хэвшилд уриалах зорилгоор дугуйн аялалыг тогтмол зохион байгуулж, залуучуудын хамрах хүрээг өргөжүүлэх юм гэж нийслэлийн Залуучуудын хөгжлийн газраас мэдээллээ.

Отгонтэнгэр ууланд Уулын спортын мастер Н.Сүрэнжаваар ахлуулсан 27 иргэн авиралт хийгээд буух явцад цасан нуранги үүсч, 17 уулчин сураггүй болсон. Улмаар Онцгой байдлын Ерөнхий газрынхан эрэн хайх ажиллагааг эхлүүлж долоо хүнийг нас барсан байдалтайгаар олсоноо ОБЕГ-ын дэд дарга хурандаа Ц.Ганзориг, ГУСГ-ын дарга, хурандаа Д.Батсайхан, ГШУЗМТ-ийн дарга, дэд хурандаа Д.Баярбаатар нар мэдээлсэн

Нийслэлийн эдийн засаг, нийгмийг 2017 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлд Дүүрэг, хороололд бичил цэцэрлэг байгуулж нэг хүнд ногдох ногоон байгууламжийн хэмжээг нэмэгдүүлэх хүрээнд Улаанбаатар хотын цэцэрлэгжүүлэлтийн мастер төлөвлөгөө боловсруулах ажил хийж байна. Цэцэрлэгжүүлэлтийн мастер төлөвлөгөө гүйцэтгэх ажилд шалгарсан “Нью урбанизм” компани 2017 есдүгээр сарын 19-нд нийслэлийн Байгаль орчны газартай гэрээ байгуулсан.

Хэлэлцүүлгийг Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын алба, нийслэлийн Байгаль орчны газар, “Нью урбанизм” компани хамтран зохион байгууллаа.

УИХ-аар батлагдсан Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөө, 2030 он хүртэл хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийг хэрэгжүүлэхэд тавьсан зорилтод хүрэх удирдамж буюу хотын ногоон байгууламж, цэцэрлэгжүүлэлтийн дунд хугацааны бодлогын баримт бичиг байх бөгөөд Улаанбаатар хотын хилийн цэсийн буюу төвийн зургаан дүүргийн 35206 га эдэлбэр газрын хүрээнд боловсруулах аж. Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх төлөвлөгөөнд 2010 оны байдлаар нэг хүнд ногдож буй 1.5 ам.метр ногоон байгууламжийг 2020 онд хүртэл 15 ам.метр, 2030 он гэхэд 30 ам.метр хүргэх зорилго тавьсан гэнэ. Энэ зорилгыг хэрэгжүүлэхэд жил бүр 165-218 га газрыг нэмэгдүүлэх шаардлагатай болно. Үүнд асар их хэмжээний хөрөнгө оруулалт, зохион байгуулалтын арга хэмжээ, төрийн байгууллагуудын үйл ажиллагааны уялдаа байхаас гадна хувийн хэвшлийн оролцоог хэрхэн бий болгох талаар оновчтой зохицуулалтууд шаардлагатай болно гэдэг нь харагдаж байна гэж Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын албанаас мэдээллээ.

Монголбанк 1 долоо хоногтой 576.7 тэрбум төгрөгийн ТБҮЦ-ыг 12.0% ЖДХ-ээр арилжааллаа. Ингэснээр 2017 оны 10-р сарын 23-ны байдлаар 1 долоо хоногтой ТБҮЦ-ны үлдэгдэл 1894.1 тэрбум төгрөг болно.

1 долоо хоногийн хугацаатай ТБҮЦ
Нэг долоо хоногийн хугацаатай ТБҮЦ нь банкуудын нөөцийг удирдахад чухал үүрэг гүйцэтгэх бөгөөд Монголбанкны мөнгөний бодлогын үндсэн хэрэгсэл юм. Энэ төрлийн үнэт цаасны хүү нь Монголбанкны бодлогын хүү болох бөгөөд БХЗ дээр хөтөч хүүний үүргийг гүйцэтгэдэг. Анх тогтмол хүүтэй, борлогдох хэмжээ нь хязгаарлалтгүй байсан энэхүү үнэт цаасыг 2007 оны 7 дугаар сард анх нэвтрүүлж 7 хоног бүрийн Лхагва гаригт БХЗ дээр арилжаалах болсон нь банкуудын сонирхолыг ихэд татсан юм. Учир нь энэ төрлийн үнэт цаас нь банкуудад илүүдэл нөөцөө богино хугацаатай хүү өгдөг активт чөлөөтэй байршуулах боломж олгосон бөгөөд уг бүтээгдэхүүн нэвтэрснээр банкуудын нөөцийн удирдлагад мэдэгдэхүйц өөрчлөлт гарчээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилгаар Агаарын бохирдлыг бууруулах Үндэсний чуулганыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газраас Орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний хороо, БОАЖЯ, ЭМЯ, Эрчим хүчний яам, Барилга, хот байгуулалтын яам, Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагатай хамтран өнөөдөр Төрийн ордны Их танхимд зохион байгууллаа.

Үндэсний чуулганаас зөвлөмж гаргасан юм. Зөвлөмжийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Байгаль орчин, хот, хөдөөгийн хөгжлийн бодлого, агаарын бохирдлын асуудал хариуцсан зөвлөх Д.Пүрэвдаваа танилцуулав.

Уг зөвлөмжийг бүрэн эхээр нь хүргэж байна.

“Эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах, орчны бохирдол, байгалийн тэнцэл алдагдах, Монгол Улсын иргэний үндсэн эрх, эрх чөлөөг хамгаалах асуудлын хүрээнд Нийслэлийн болон хүн ам ихээр төвлөрсөн төв суурин газруудын агаарын бохирдлыг бууруулах үйл ажиллагааг идэвхжүүлж, үр дүнг дээшлүүлэх, нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх, төрөөс хэрэгжүүлбэл зохих богино, дунд, урт хугацааны бодлогыг олон нийтийн оролцоотойгоор тодорхойлох, төрийн байгууллагуудын бодлого, үйл ажиллагааг уялдуулах, Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлалд заасан иргэдийн “Амьдрах орчны аюулгүй байдал”-ыг хангах ажил, арга хэмжээг эрчимжүүлэх зорилгоор Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилгаар зохион байгуулагдсан “Агаарын бохирдлыг бууруулах Үндэсний чуулган” амжилттай болж өндөрлөлөө.

Чуулганд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Үндэсний Аюулгүй байдлын зөвлөлийн тэргүүн Х.Баттулга, Монгол Улсын Ерөнхий Сайд, Орчны бохирдлыг бууруулах Үндэсний Хорооны дарга У.Хүрэлсүх, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн Ажлын алба, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам, Барилга, хот байгуулалтын яам, Эрчим хүчний яам, Эрүүл мэндийн яам, Хүнс хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын яам, Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага, Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын хөгжлийн хөтөлбөрийн Ахлах зөвлөх, Цаг уур орчны шинжилгээний газар, Авто тээврийн үндэсний төв, ХБНГУ-ын Байгаль орчны агентлагийн мэргэжилтэн, Монгол Улсын Их сургуулийн эрдэмтэд, Монгол-Германы хамтарсан ашигт малтмал технологийн их сургууль, “Утааны эсрэг ээж, аавууд” ТББ, Майдар төсөл, Эко клуб ТББ болон эрдэмтэн судлаачид, иргэдийн төлөөллөөс бүрдсэн 1600 хүн оролцож бодлого шийдлийг хэлэлцэн, энэхүү зөвлөмжийг гаргалаа.

1. Агаарын бохирдлыг бууруулах эрх зүйн орчныг сайжруулах хүрээнд:

Агаарын бохирдлыг бууруулах үндсэн арга нь барилгажилт гэдгийг хүлээн зөвшөөрч, 2016 онд зогсоосон ипотекийн зээлийг хуучин хэвээр нь үргэлжлүүлэн олгох, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх;
Агаарын бохирдлыг бууруулахад төрийн бүх шатны байгууллага, албан тушаалтан, аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэний хүлээх үүрэг, хариуцлага, оролцоо, хамтын ажиллагаа, олон нийтийн хяналтыг хангах эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх.
Нийслэлийн төвлөрлийг сааруулах, дагуул хотуудыг хөгжүүлэх, нүүлгэн шилжүүлэх, гэр хорооллыг дахин төлөвлөх, нийслэлийн ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэх талаар эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх.
Хөдөө орон нутагт шилжин суурьшиж буй иргэн, аж ахуйн нэгжийн хөдөлмөр, бизнес эрхлэлтийг бодлогоор дэмжих, урамшууллын механизмыг бий болгох талаар эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх.
2. Нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулах хүрээнд ойрын хугацаанд хэрэгжүүлэх арга хэмжээ:

Дулаан алдагдлыг багасгаж, айл өрхөөс гарах агаарын бохирдлын хэмжээг бууруулах зорилгоор үндэсний үйлдвэрийн дулаалгын материалаар гэр, байшингаа дулаалах; уг ажлыг төр засгаас бодлогоор дэмжсэн хүүгүй зээлийн тогтолцоог бүрдүүлэн хамруулах; үүгээр дамжуулсан агаар, орчны бохирдол үүсгэгчийн хариуцлагыг шинэ шатанд гаргах;
Нийслэлийн агаарын чанарыг сайжруулах бүсэд гэр хорооллын айл өрхийн цахилгааны шөнийн тарифыг тэглэх хугацааг үргэлжлүүлж, цахилгаан халаагуурын технологийг нэмэгдүүлэх арга хэмжээг дэмжих;
Байгаль орчинд ээлтэй, эрчим хүчний хэмнэлттэй халаалтын технологи үйлдвэрлэх, худалдан авахад банк, санхүүгийн байгууллагууд болон “Ногоон зээлийн сан”-гаас дэмжлэг үзүүлж хүү багатай зээл олгох;
Түүхий нүүрсний хэрэглээнээс татгалзах, угаасан нүүрсний хувьд бохирдлыг 60% хүртэл бууруулах боломжтой тул нүүрсийг угааж хэрэглэх ажлыг яаралтай эхлүүлэх, шаардлагатай хөрөнгө оруулалтыг шийдвэрлэх;
Агаар бохирдуулагчаас авах татварыг нэмэх, “Агаарын бохирдлын эсрэг сан”-г байгуулж татварыг төвлөрүүлэх, агаарын бохирдлыг бууруулах ажилд зарцуулах, олон нийтийн оролцоо, хяналтыг ханган ажиллуулах;
Олон улсын байгууллагын санхүүжилтээр хэрэгжиж буй төсөл хөтөлбөрүүдийг агаарын бохирдлыг бууруулахад чиглэсэн бодитой арга хэмжээнд зарцуулах;
Засгийн газрын 2017 оны 98 дугаар тогтоолоор баталсан Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний хөтөлбөр, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын 2017 оны А/107 дугаар тушаалаар баталсан төлөвлөгөөний хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх, шинэчлэх.
3. Нийслэлийн гэр хорооллыг орон сууцжуулах, дахин төлөвлөх хүрээнд хэрэгжүүлэх арга хэмжээ:

Зах зээл дээр бэлэн байгаа 42 мянган айлын орон сууцыг төр худалдан авч, гэр хорооллын айл өрхөд ипотекийн зээл, түрээсээр эзэмшүүлэх.
Орон сууцны 8 хувийн ипотекийн зээлд гэр хорооллын айл өрхийг хамруулах, 30 хувийн урьдчилгааны асуудлыг тэдэнд ашигтайгаар зохицуулах.
Гэр хорооллыг дэд бүтэцжүүлж инженерийн шугам сүлжээгээр хангах, энэ чиглэлээр хэрэгжүүлж буй “сервис центр” зэрэг төслүүдийг эрчимжүүлэх.
Гэр хорооллын орон сууцжуулалт, дахин төлөвлөлтийг нийслэлийг нүүлгэн шилжүүлэх, дагуул хотуудыг хөгжүүлэх, нийслэлийн ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэхтэй уялдуулах.
4. Нийслэлийн төвлөрлийг сааруулах хүрээнд хэрэгжүүлэх арга хэмжээ:

“Үйлдвэржилт 21:100” үндэсний хөтөлбөрийг баталж хөдөөг үйлдвэржүүлэх, ажлын байраар хангах, хөгжүүлэх
Нийслэлийн хэт төвлөрлийг сааруулах, дагуул хот, тосгодыг хөгжүүлэх, агаарын болон орчны бохирдлыг багасгах, газар хөдлөлтийн гамшгаас сэргийлэх зэрэг нийслэлийн өмнө тулгамдаж буй томоохон асуудлуудыг шийдвэрлэх, цаашилбал иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг төрөөс баталгаатай хангах зорилгоор нийслэлийг нүүлгэн шилжүүлэх талаар УИХ-аас зарчмын шийдвэр гаргах.
Нийслэлийг нүүлгэн шилжүүлэх нутаг дэвсгэрийн талаар зохих судалгааг хийж дүгнэлт гаргах.
УИХ-ын 2013 оны 23 дугаар тогтоолоор баталсан “Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөнд хийх тодотгол, 2030 он хүртэлх хөгжлийн чиг хандлага”-д заасан Налайх, Багануур, Багахангай, Хөшигийн хөндий, Эмээлт-Аргалантын дагуул хот, Гачуурт, Өлзийт, Туул, Био-Сонгино, Партизан-Жаргалантын дагуул тосгоныг хөгжүүлэх арга хэмжээ авах, юуны өмнө техник-эдийн засгийн үндэслэлийг яаралтай хийх.
Нийслэлээс их дээд сургуулиуд, төмөр зам, тэдгээрийг дагасан дэд бүтцийн байгууламжуудыг нүүлгэн шилжүүлэх төлөвлөлт хийх, “Богдхан” төмөр замыг барих ажлыг эхлүүлэх[1].
“Хот байгуулалтын эрдэм шинжилгээний институт” байгуулах
Монгол Улсын “Хүн амын нутагшилт, суурьшлын хөгжлийн ерөнхий төсөл”-ийг боловсруулж УИХ-аар батлуулах.
Агаарын бохирдлыг бууруулах үйл хэрэгт төрийн бүх шатны байгууллага, албан тушаалтан, аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэдийн хариуцлага, оролцоо, хамтын ажиллагаа нэн чухал болохыг чуулганд оролцогчид зөвлөмж болгож байна.22017 оны 10 дугаар сарын 23-ны өдөр,

Улаанбаатар хот”

Отгонтэнгэр ууланд Уулын спортын мастер Н.Сүрэнжаваар ахлуулсан 27 иргэн авиралт хийгээд буух явцад цасан нуранги үүсч, 17 уулчин сураггүй болсон.

Нийслэлийн прокурорын газрын Ял эдлүүлэх ажиллагаанд хяналт тавих хэлтсээс Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын харьяа Гадаадын иргэнийг саатуулах байрны үйл ажиллагаа холбогдох хууль, журмын дагуу явагдаж буй эсэхийг шалгажээ. Шалгалтаар тус саатуулах байранд 2017 он гарсаар гадаад улсын харьяат нийт 30 иргэнийг холбогдох шүүгчийн захирамжийг үндэслэн албадан саатуулсан байна. Тодруулж хэлбэл, БНХАУ-ын 14, БНСВУ-ын 4, БНСУ-ын 2, Украйн улсын 3, Малайз улсын 4, Сингапур, Румын, ХБННигер улсын тус бүр 1 иргэн байжээ. Шалгалтаар гадаад улсын иргэдийг хууль зөрчиж, үндэслэлгүйгээр саатуулсан тохиолдол гараагүй бөгөөд хариуцсан хяналтын улсын байцаагч болон саатуулах байрны жижүүр нь прокурорт тухай бүрт мэдэгдэхээс гадна саатуулагдсан этгээдийн талаар Гадаадын иргэн, харьяатын газрын холбогдох албан тушаалтан, тухайн улсын Элчин сайдын яам, Консулын газарт албан бичгээр мэдэгдэж хэвшсэн байна. Шалгалтын дүнг тус саатуулах байрны хамт олонд танилцуулан, цаашид хорих ангид ял эдэлж байгаад хугацаа нь дуусан суллагдсан болон хуулийн тэгшитгэлд хамрагдаж ялаас чөлөөлөгдсөн гадаад улсын харьяат иргэдийг Монгол улсаас албадан гаргах асуудлыг шийдвэрлэхтэй холбоотойгоор дээд шатны прокурорын газарт санал хүргүүлэхээр шийдвэрлэжээ.

Тэрбээр уулзалтын эхэнд “Засгийн газрын үйл ажиллагааг үргэлжлүүлнэ. Ингэхдээ шударга ёсыг дээдэлж ажиллахыг Ерөнхий сайд үүрэг болгосон. Тиймээс та бүхэн хийж байсан ажлаа үргэлжлүүлэн хийхдээ эрчимжүүлж, чанаржуулах ёстой. Удахгүй байгаль орчныг хариуцсан бие даасан яам байгуулагдсаны 30 жилийн ой тохионо. Энэхүү ойгоо та бүхэн амжилтаар угтна гэдэгт итгэлтэй байна. Уул уурхай, бусад салбарын асуудлыг манай салбартай хольж хутган асуудал л гарвал байгаль орчныхон гэдэг хандлагыг өөрчлөх цаг нь болсон. Тиймээс аймгийн мэргэжлийн хяналтын газруудтай хамтарч, байгаль орчны салбарт технологийн дэвшлийг ашиглах хэрэгтэй байна. Үүний тулд та бүхний хүчин чармайлт хэрэгтэй.

Д.Оюунхорол сайдын үед аймгийн Засаг дарга нартай хамтарч ажиллах гэрээ байгуулсан юм билээ. Оны эцэс гэхэд гэрээний биелэлтийг 100 хувьд хүргэж ажиллах үүрэг та бүхэнд оногдож байгаа. Үүний тулд та бүхэн аймгийн ИТХ-ын төлөөлөгчид болон Засаг дарга нартайгаа нягт хамтарч ажиллах хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл, байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийг зориулалтынх нь дагуу ашигладаг байх ёстой гэдгийг удирдлагууддаа ойлгуулах томоохон үүрэг та бүхний нуруун дээр бий. Өнгөрсөн хугацаанд аймаг бүр харилцан адилгүй ажилласан байгаа нь хэн хэр сэтгэл гаргаж байгаа вэ гэдгийг илэрхийлэл гэж бодож байна. Миний хувьд аймгийн ИТХ-ын төлөөлөгч байсан. Тэр ч утгаараа та бүхний зовлонг ойлгож байна. Гэхдээ ажил хийх сэтгэл байгаад зүтгэл гаргаж чадвал болохгүй ажил гэж байдаггүй гэдгийг санах хэрэгтэй. Миний хувьд ажлаа сайн хийж чадаж байгаа хүмүүсийг урамшуулах, ажлаа хийж чадахгүй байгаачуудтай хариуцлага тооцох системээр ажиллана. Аймгийн БОАЖГ-ын дарга нарын олон улсын хүрээнд байгуулсан санамж бичгүүд зарим тохиолдолд асуудал үүсгэж байгаа учир иймэрхүү санамж бичиг байгуулахдаа төрийн захиргааны төв байгууллагаасаа болон Гадаад харилцааны яам зэрэг мэргэжлийн газраас санал авахыг зөвлөж байна. Нөгөөтэйгүүр, миний бие УИХ-ын чуулганы хуралдааны үеэр Монгол Улсад аялаж буй жуулчдын тоог жилийн 1 сая, орлогыг 1 тэрбум ам.доллар хүргэнэ гэж хэлсэн. Аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхэд энэ чиглэлийг барьж ажиллах учир үйлчилгээ утгаар нь хөгжүүлж, ирсэн жуулчдыг сэтгэл ханамжтай буцаах тал дээр анхаарч ажиллана гэдгийг хэлэх байна. Ингээд та бүхэнтэйгээ гар нийлэн ажиллана гэдэгтэй итгэлтэй байна” хэмээлээ. Уулзалтад аймгийн БОАЖГ-ын дарга нараас гадна БОАЖ-ын дэд сайд Ц.Батбаяр, Төрийн нарийн бичгийн дарга Ц.Цэнгэл болон газар хэлтсийн дарга нар байлцсан юм. Аймгуудын БОАЖГ-ын дарга нар гэрээгээр хүлээсэн үүргээ оны эцэс гэхэд 100 хувийн биелэлттэй хангахын төлөө хичээж ажиллана гэдгээ мэдэгдээд, БОАЖ-ын сайд Н.Цэрэнбатад ажлын амжилт хүслээ.

Агаарын бохирдлыг бууруулах үндэсний чуулганы үеэр БОАЖ-ын сайд Н.Цэрэнбатын тавьсан илтгэл бүрэн эхээрээ

Эрхэм Ерөнхийлөгч өө!

Эрхэм Ерөнхий сайд аа!

Үндэсний чуулганд хүрэлцэн ирсэн төрийн болон төрийн бус байгууллагын ажилтнууд, иргэд олон нийт, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн төлөөллүүд, оролцогчид та бүхний өнөөдрийн амар амгаланг айлтгая. Өнөөдөр иргэн бүрийн санааг зовоосон, цаг алдалгүй шийдвэрлэвэл зохих, тулгамдсан, агаарын бохирдлын асуудалд онцгой анхаарал хандуулж, үндэсний чуулганыг санаачлан зохион байгуулж буй эрхэм ерөнхийлөгч Танд талархлаа илэрхийлье.

Эдүгээ агаарын бохирдлын байдлыг Улаанбаатар хотод 15, хөдөө орон нутагт 25 суурин харуул ажиллаж, агаар дахь түгээмэл тархалттай хүхэрлэг хий, азотын ислүүд, нүүрстөрөгчийн дутуу исэл, озон, том болон нарийн ширхэглэгт тоосонцор зэрэг 6 хүртэлх бодисыг тодорхойлж байна. Агаарын чанарын суурин харуулын мэдээг 10 цэгт LED цахим дэлгэц болон агаар.мн сайт, гар утасны апликейшнээр дамжуулан олон нийтэд хүргэж байна. 2017 оны 1-3 дугаар саруудыг 2016 оны мөн үетэй харьцуулвал PM2.5, PM10 нь 1 сард 4-8%-иар их, 2 сард нь 4-8%-иар бага байсан бол 3 сард нь PM2.5, нь 18%-аар бага, PM10 нь 9%-аар их байсан байна. Мөн хугацааг 2016 оныхтой харьцуулахад хүхэрлэг хий 23-36%-иар буурч, азотын давхар исэл 15-25%-аар өссөн үзүүлэлттэй байна.

Их Британи болон Финляндын эрдэмтдийн хийсэн судалгаагаар Монгол хүн дэлхийн үндэстнүүд дундаас оюуны чадвараар 6-т эрэмбэлэгдэж, АНУ, Их Британи, Шведийн урд гишгэх атал Монгол Улс дэлхийн хамгийн стресстэй улс орнуудын 4-т жагсжээ. Биднийг хамгийн стресстэй улс болгосон хүчин зүйлийн 1 нь агаарын бохирдол юм. Нэгэн үе цагаан дагина гэгддэг байсан нийслэл хот маань агаарын бохирдол хамгийн өндөр 50 хотын нэг болчихоод байна.

Бохирдлын эх үүсвэрийг ангилж үзвэл 80 хувь нь гэр хороолол болон бага дунд оврын нам даралтын зуухнаас, 10 хувь нь авто тээврийн хэрэгслээс, 6 хувь нь дулааны цахилгаан станцаас, 4 хувь нь хог шороо, хөрсний бохирдлоос үүсч байна.

Агаарын бохирдлын улмаас нийслэлийн хүн амын амьсгалын замын эрхтний өвчлөл 2005 онд 10 мянган хүн амд 697 байсан бол 2014 онд 1730 болж 2.4 дахин өссөн, мөн цусны эргэлтийн тогтолцооны өвчлөл 2005 онд 494 байсан бол 2014 онд 980 болж 2 дахин өссөн. Хог хаягдлын ил шаталтаас үүсдэг хамгийн хортой бохирдуулагч бол Диоксин/Фуран бөгөөд дархлаа сулруулах, мэдрэлийн системд нөлөөлөх, ургийн гажиг, хорт хавдар үүсгэж, уушиг ходоод, элэг, бөөрийг гэмтээдэг байна. Агаарын бохирдлын удаан хугацааны үйлчлэл нь хүний сэтгэн бодох чадварт нөлөөлж, хожим нь бидний үр хүүхдийн дэлхийд өрсөлдөх чадварыг бууруулж байна.

Монгол Улсын Засгийн Газар агаарын бохирдлыг бууруулах үйл ажиллагааг 2008 оноос хэрэгжүүлж эхэлсэн бөгөөд уг чиглэлээр өнгөрөгч 8 жилийн хугацаанд улсын төсвөөс 147.3 тэрбум төгрөг, гадны хөрөнгөөр 60 сая ам долларыг өнөөдрийн байдлаар зарцуулсан байна.

2011 оноос Олон Улсын төслүүдийн үнийн хөнгөлөлт, Цэвэр агаарын сангийн татаастай үнээр 168 мянган, Улсын төсвийн хөрөнгөөр 7500, нийтдээ 175 мянган сайжруулсан зуух тараасан нь нийслэлийн гэр хорооллын нийт өрхийн 97,6 хувийг хамарсан байна. Үүнд нийтдээ 68 тэрбум төгрөгийг зарцуулжээ.

Түүнчлэн, 20,7 мянган ширхэг гэрийн эсгий дулаалга 5.1 мянган ширхэг гэрийн үүдний гонх, 98 ширхэг эрчим хүчний хэмнэлттэй сууц олгоход нийт 12 тэрбум төгрөгийг, “ДЦС-2”-ийг түшиглэн 210 мянган тонн хагас коксжсон түлш үйлдвэрлэх хүчин чадалтай цогцолбор байгуулахад 17,0 тэрбум төгрөгийг тус тус зарцуулсан байна.

2015 онд Цэвэр агаар сан татан буугдаж, хамаарах асуудал нь Байгаль орчин аялал жуулчлалын яаманд шилжин ирснээс хойш 2016 онд-5 тэрбум, 2017 онд 4 тэрбум 950 сая төгрөг төсөвлөгджээ.





Жилд 30 гаруй тэрбум төгрөг зарцуулж байсан нь сүүлийн 2 жилд 5 тэрбум болтлоо буурсан боловч үндэсний хороо нилээн ажлыг зохион байгуулан хэрэгжүүлж иржээ.

БОАЖСайдын багцаас 4 тэрбум 260 сая төгрөгийг 2016 онд зарцуулснаас Цэвэр агаар сангийн 2015 оны өрийг барагдуулахад 2 тэрбум 40 сая төгрөгийг зарцуулж, үлдсэн 2 тэрбум 223 сая төгрөгийг,

Нийслэлийн гэр хорооллын цахилгааны ачааллыг бууруулахад- 1 тэрбум 14 сая төгрөг,
Нийслэлийн гэр хорооллын 6 цэцэрлэгийн нам даралтын зуухыг дэвшилтэт технологиор солих ажилд – 293 сая төгрөг,
5 аймгийн агаарын чанарыг сайжруулах, тоног төхөөрөмж нийлүүлэхэд-363 сая төгрөг,
Иргэдэд боловсруулсан түлш олгоход – 32 сая төгрөг тус тус зарцуулжээ.



2017 онд төсөвлөсөн 4 тэрбум 950 сая төгрөгийг хуваарилахдаа үндэсний хорооны 2016 оны 12 сарын 01-ний өдрийн хурлаар хэлэлцүүлээд,

Нийт санхүүжилтын 70 хувь буюу 3,5 тэрбум төгрөгийг нийслэлийн гэр хорооллын айл өрхийн шөнийн цахилгааны хөнгөлөлтөнд,
400 сая төгрөгийг нийслэлийн гэр хорооллын зорилтот бүлэгт боловсруулсан түлш олгоход,
900 сая төгрөгийг нийслэлийн гэр хороолын зарим цэцэрлэгийн нам даралтын зуухыг дэвшилтэт технологиор солих, олон нийтийн мэдлэг мэдээллийг сайжруулах ажилд тус тус зарцуулахаар баталсан.

Бодлогын хүрээнд авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээний хүрээнд

-“Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний хөтөлбөр”-ийг боловсруулан Засгийн газрын 2017 оны 98 дугаар тогтоолоор баталсан.

– Монгол Улсын Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн 2017 оны 03/03 дугаар зөвлөмж зэрэг бодлого, хууль тогтоомжид тусгаснаар агаар, орчны бохирдлыг бууруулах цогц арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэн хүн амын эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах нөхцлийг бүрдүүлэх зорилгоор “Агаарын тухай хууль”, “Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хууль”, “Агаарын бохирдлын төлбөрийн тухай” хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулан “Агаарын бохирдлын эсрэг сан”-г байгуулахаар хуулийн төслийг боловсруулан Засгийн газрын хурлаар дэмжигдэж, УИХ-д хүргүүлээд байна.

-Ногоон зээлийн сан байгуулах ажлын хүрээнд 2016 онд БОАЖЯ, Монгол Банк, Монголын Банкны Холбоо, арилжааны банкууд зэрэг байгууллагууд багтсан ажлын хэсэг нь санг байгуулах ерөнхий судалгаа, дүгнэлт түүний зах зээл, эрэлт, хууль, эрх зүйн орчин, бизнес төлөвлөгөө, загвар боловсруулах зорилго бүхий холбогдох судалгаа, тооцооллыг мэргэжлийн зөвлөхүүдтэй хамтран хийгээд байна.

-Агаар, орчны бохирдлын салшгүй хүчин зүйлийн нэг хог хаягдлын асуудал бөгөөд “Хог хаягдлын тухай хууль”-ийн шинэчилсэн найруулгын төслийг боловсруулж, УИХ-аар 2017 оны 05 дугаар сарын 12-ны өдөр батлуулаад байна. Уг шинэчилсэн найруулганд нэр томъёог баяжуулан тайлбарлаж, төрийн болон нутгийн захиргааны байгууллагын бүрэн эрх, иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагын эрх үүргийг нарийвчлан, хог хаягдлыг ангилан ялгах, дахин боловсруулах замаар эдийн засгийн эргэлтэнд оруулах, аюултай хог хаягдлын тухай нарийвчлан “Бохирдуулагч нь төлөх” зарчмыг багтаасан онцлогууд багтсан.

-Нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулах зорилгоор Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд, Нийслэлийн Засаг даргын 2017 оны 1 дүгээр сарын 10-ны өдрийн хамтарсан тушаал, захирамжаар “Нийслэлийн агаарын чанарыг сайжруулах бүсийг шинэчлэн тогтоож, бүсэд мөрдөх журам”-ыг баталж, мөрдөн ажиллаж байна.

-НҮБ, Дэлхийн Эрүүл Мэндийн байгууллага, Уур амьсгалын өөрчлөлт, цэвэр агаарын эвслээс санаачилсан “Цэвэр агаар-амьдралын үндэс” санаачилгад анхны улс болон нэгдэж, олон улсын хэмжээнд идэвхтэй хамтран ажиллах нөхцөл бүрдэж байна. Уг аянд нэгдэснээр иргэд олон, нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх, дэвшилтэт техник технологийг нэвтрүүлэх, эрүүл мэндэд үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг бууруулах арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг авах давуу талууд бий болж байна.

Шөнийн тариф, хөнгөлөлт олгох ажлын хүрээнд 2017 онд гэр хорооллын 114,512 хэрэглэгчдэд 3 тэрбум 363 сая төгрөгийн цахилгааны хөнгөлөлт үзүүлснээс 2,7 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийг олгоод байна. Хөнгөлөлтийн хугацаанд шөнийн ачаалал 17% өссөн нь нийт хөнгөлөлт үзүүлсэн айл өрхийн 15,2% нь цахилгаан халаагуур ашигласан гэсэн урьдчилсан дүгнэлтэнд хүрээд байна.

Боловсруулсан түлшээр зорилтот бүлгийг хангах, агаарын чанарыг сайжруулах бүсэд орших цэцэрлэгийн нам даралтын зуухыг дэвшилтэт технологиор солих ажлын хүрээнд түүхий нүүрсний хэрэглээг үе шаттайгаар хязгаарлах зорилгоор 1600 өрхийг сайжруулсан түлшээр хангахаар зорилтот бүлэг тодорхойлох судалгааг Нийслэлийн халамж үйлчилгээний газартай хамтран хийсэн ба түлшний тендер зарлагдаж, худалдан авалт эхэлсэн байна.

Агаар, орчны бохирдлыг бууруулахад иргэн, аж ахуй нэгж, олон нийтийн дэмжлэг, хамтын ажиллагаа маш чухал бөгөөд энэ чиглэлийн мэдлэг мэдээллийг сайжруулах ажлыг энэ жил түлхүү анхаарч байна. Нийтдээ 23 арга хэмжээ төлөвлөгдөн амжилттай хэрэгжиж, иргэд ТББ-ууд, орон нутгийн удирдлагуудын нягт хамтын ажиллагааг сайжруулахад анхаарч байна.

Олон нийтэд байгальд ээлтэй техник технологийг таниулан сурталчлах, улмаар бүтээгдэхүүн, технологийг харьцуулан, худалдан авалт хийх боломжийг олгох зорилгоор “Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах техник, технологи, мэдээллийн төв” -г “Барилга мегастор” худалдааны төв дээр ажиллуулж эхлээд байна. Цаашид уг төвийн үйл ажиллагааг өргөжүүлж, 3-аас доошгүй байршилд ажиллуулах ба уг төв гагцхүү бүтээгдэхүүн, технологийг танилцуулахаас гадна иргэдэд агаар, орчны бохирдлыг бууруулах мэдээ, мэдээллийг хүргэх, холбогдох чиглэлийн судалгаа хийх, олон нийт, төрийн хамтын ажиллагааг сайжруулах зэрэг олон чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулах юм.

Монголын байгаль орчны иргэний зөвлөл болон бусад төрийн бус байгууллагуудтай хамтран хэрэгжүүлж буй ажлууд, оюутан залуус руу чиглэсэн компанит ажил, цэцэрлэгийн хүүхдүүд рүү хандсан комикс, ЕБС-иудын сурагчид руу чиглэсэн сургалт, уралдаанууд, ХМХ-үүдтэй хамтарсан нэврүүлэг, нийтлэлүүдийг хүргэж байна.

Улс орчны эдийн засгийн боломж хүнд байгаа энэ үед олон улсын байгууллагуудтай хамтран ажиллахад онцгой анхаарч, хэд хэдэн төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэн ажиллаж байна. Тухайлбал, Япон Улсын Засгийн газрын Олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллагаас “Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг бууруулах хяналтын чадавхийг бэхжүүлэх төсөл”, Азийн хөгжлийн банк, Японы ядуурлыг бууруулах сантай хамтран “Гэр хорооллын ариун цэврийн байгууламжийг сайжруулах замаар хөрсний бохирдлыг бууруулах” төсөл, НҮБ-ийн байгаль орчны хөтөлбөрийн газрын ОУ-ын Байгаль орчны технологийн төв, Азийн Технологийн Хүрээлэнгийн Ази Номхон далайн бүсийн Нөөцийн төвийн санхүүжилтээр нийтийн зориулалттай шаардлага хангасан хаягдал бохир усыг цэвэрлэх байгууламж бүхий нийтийн ариун цэврийн байгууламжийг сайжруулах төсөл, “Улаанбаатар Цэвэр агаар төсөл”-ийн хүрээнд гэр хорооллын амины сууцны дулаан алдагдлыг бууруулах “Дулаалгын аян” хөтөлбөр зэрэг төсөл хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж байна.

Бид агаарын бохирдлын өнөөдрийн ийм нөхцөлд дүгнэлт хийж, цаашид хэрхэн ажиллах, хийх ажлаа зөв тодорхойлж, аль болох богино хугацаанд үр дүнтэй тодорхой алхам, бодит ажлуудыг хийхээр төлөвлөж байна. Үүнд:

Юуны өмнө ажлыг үр дүнд хүргэх үндсэн нөхцөл болсон үйл ажиллагааны санхүүгийн боломж нөхцөлийг бүрдүүлэхийн тулд бидэнд байгаа дотоод боломжоо зөв ашиглах хэрэгтэй. Агаарын бохирдлын төлбөрийн тухай хуулийн дагуу авч байгаа татварыг зориулалтын дагуу зарцуулах боломж бий болгох “Агаарын бохирдлын эсрэг сан”-г байгуулах, Ногоон зээлийн сангийн үйл ажиллагааг үр дүнтэй эхлүүлэх нь зүйтэй. Харин агаар, орчны бохирдлын эсрэг зарцуулж байгаа хөрөнгө, төсвийг хяналттай, ил тод болгон харилцан мэдээллийг сайжруулах
Нэгэнт тулгараад байгаа агаар, орчны бохирдол хэн нэгэн засгийн газрын, эсвэл хэн нэгэн даргад хамаарах асуудал биш юм. Энэ чиглэлээр төрийн бодлогын залгамж халаа, тогтвортой байдлыг ханган, яамд, төрийн болон төрийн бус байгууллагууд, эрдэмтдийн санал, хэлэлцүүлэгт тулгуурлан боловсруулж, 2017 оны 3 сарын 20-ны өдөр батлагдан гарсан “Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний хөтөлбөр”-ийг амьдралд тууштай хэрэгжүүлэх ажлыг төлөвлөгөөний дагуу зохион байгуулах
Агаар, орчны бохирдлын асуудлыг хариуцсан төрийн болон орон нутгийн байгууллагууд, ажилтнуудын хариуцлага, санаачлага, шийдэмгий үйл ажиллагаанд хатуу хяналт, шаардлага тавьж, бас туслан дэмжиж ажиллах
Агаар, орчны бохирдолд санаа тавьж, тодорхой санаачлага, үйл ажиллагаа явуулж байгаа үндэсний үйлдвэрлэгч, ТББ-ууд, иргэдэд дорвитойхон дэмжлэг үзүүлж, хамтран ажиллах нь чухал байна.
Агаар, орчны бохирдол нь ард иргэдийн ядуурал, орчны бохирдол, нийгмийн хариуцлага, иргэдийн ухамсартай салшгүй холбоотой асуудал. Хэрэглэсэн тос масло, гутал, дугуй, хог гээд шатаж болох бүх зүйлийг шатааснаар үл үзэгдэгч хөнөөгчөөр бид өдөр тутам амьсгалж байна. Иймд иргэдийн нийгмийн асуудлыг шийдэх, олон нийтийн хяналт, оролцоог хангалттай сайн нэмэгдүүлж, хамтран ажиллах шаардлагатай байна.
Хөрөнгө, хугацаа шаардах нь хамаагүй, гарт баригдаж нүдэнд харагдахуйц ажлуудыг хугацаа алдалгүй хийх нь чухал байна. Дагуул хотууд, аймгийн төвүүд, технологийн паркуудыг эрчимтэй хөгжүүлж, баригдаад эзэнгүй байгаа орон сууцнуудад гэр хорооллын иргэдээс оруулж, төлбөрт нь хашааны газрыг оролцуулах, ингэснээр утаа ялгаруулагч янданг бууруулах ажлыг нэг хөшүүрэг болгох
Хот, суурин газрын дулааны хангамж, шугам сүлжээг өргөтгөх, шинээр дулааны эх үүсвэр барих ажлыг үе шаттай хэрэгжүүлэх, нүүрсний хэрэглээг хязгаарлаж, гэр хорооллын зарим айлуудын бохир, цэвэр, халаалтыг шийдэх бичил дэд төвүүдийг байгуулж эхлэх хэрэгтэй байна.
Агаарын чанарын хяналт-шинжилгээний чадавхыг бэхжүүлж, аль 1970-аад оны гар ажиллагаатай суурин харуулуудаа шинэчилж, 2-6-хан бодис хэмждэг биш дэлхийн стандартаар агаарын бохирдлоо хянах, иргэдийн мэдээлэл авах эрхийг хангах
Улаанбаатарын утаа бохирдуулагч эх үүсвэр янданг нэг бүрчлэн тооллого хийж, үе шаттайгаар цөөрүүлэх ажлыг үр дүнтэй зохион байгуулах зэрэг юм.

Ийнхүү гамшгийн байдалд хүрсэн агаар, орчны бохирдлыг шийдвэрлэхийн тулд хийх ажил маш их байна. Төр, иргэн байгууллага хамт олон бүх түвшинд тууштай хамтран ажиллаж, ирээдүй хойч үеийн сайн сайхны төлөө зориг, чармайлт гаргахыг уриалж байна. Анхаарал хандуулсан та бүхэнд баярлалаа.

Отгонтэнгэр ууланд Уулын спортын мастер Н.Сүрэнжаваар ахлуулсан 27 иргэн авиралт хийгээд буух явцад цасан нуранги үүсч, 17 уулчин сураггүй болсон тухай мэдээлэл олон нийтийг түгшээгээд байгаа билээ. Харамсалтай нь муу мэдээллүүд эхнээсээ дуулдаж эхэлсэн. Тэгвэл дөнгөж сая Онцгой байдлын Ерөнхий газраас шуурхай хэвлэлийн хурал зарлаж мэдээлэл өглөө.

УИХ дахь МАН-ын бүлгийн хурлаар Отгонтэнгэр ууланд авиралт хийхээр гараад сураггүй болсон 17 иргэний мэдээлэл сонсч, мөн энэ долоо хоногт УИХ-аар хэлэлцэх асуудал болон зарим дэд хороо, байнгын хорооны дарга нарыг томилох асуудлаар бүлгийн гишүүд санал солилцлоо.

Отгонтэнгэр ууланд Уулын спортын мастер Н.Сүрэнжаваар ахлуулсан 27 иргэн авиралт хийгээд

Отгонтэнгэр ууланд Уулын спортын мастер Н.Сүрэнжаваар ахлуулсан 27 иргэн авиралт хийгээд буух явцад цасан нуранги үүсч, 1

Төрийн тахилгат Отгонтэнгэр ууланд 17 хүн сураггүй алга болсон тухай мэдээллийн дагуу ЭМЯ-аас

УИХ дахь МАН-ын бүлгийн хурал дуусчээ. Хуралдаанаар энэ долоо хоногт чуулган, байнгын

Монгол Улсын Шадар сайдын Архангай аймгийн Засаг даргатай байгуулсан гэрээний дагуу Команд штабын сургуулийг тус аймагт 2017 оны 10 дугаар сарын 25-26-ний өдрүүдэд зохион байгуулна.

Тус команд штабын сургуулийн удирдагчаар ОБЕГ-ын дэд дарга, хурандаа Б.Ууганбаяр ажиллаж байгаа бөгөөд тэрээр өнөөдөр сургалт явуулах, бэлтгэл бэлэн байдалтай танилцсан юм.



Мөн аймгийн Онцгой комисс, бүх шатны засаг дарга нар, орон нутгийн гамшгаас хамгаалах алба, мэргэжлийн ангийн удирдах бүрэлдэхүүн болон аймгийн ард иргэдэд гамшгаас хамгаалах талаар сургалт явууллаа гэж Онцгой байдлын ерөнхий газраас мэдээллэ